Η μελέτη και η δημιουργία Άποψης

«Αν θες να μάθεις για το νερό, μη ρωτάς τα ψάρια, ρώτα τα πουλιά»

 «Το Ιντερνετ δημιουργεί δημοσιογραφικά οικοσυστήματα
στα οποία οι πολίτες μετέχουν και ως παραγωγοί». 

«Θα χρειαστεί να πάρουμε ρίσκα, όμως η εξέλιξη δεν σταματάει πια».

«Δεν θα πρέπει να μας ενδιαφέρουν οι δημοσιογράφοι πλέον, αλλά η δημοσιογραφία»

Ο «γκουρού» των μπλογκ Νταν Γκίλμορ μιλάει για την αξιοπιστία τους και για το δικαίωμα στην ανωνυμία. Ο Νταν Γκίλμορ, συγγραφέας του We The Media, ενός βιβλίου «ευαγγελίου» για bloggers, ήταν αρθρογράφος της εφημερίδας San Jose Mercury News από το 1994 ώς το 2004, οπότε δημοσίευσε το βιβλίο «We the Media, Grassroots journalism by the people for the people» («Εμείς τα Μέσα, δημοσιογραφία απο το λαό για το λαό») στο οποίο περιγράφει πώς το Ιντερνετ αλλάζει τη δημοσιογραφία.

Ο Γκίλμορ διακηρύσσει πως την μετατρέπει απο ένα φίλτρο επαγγελματιών που ελέγχει τη ροή της ενημέρωσης προς την κοινωνία σε ένα οικοσύστημα, όπου οι ίδιοι οι καταναλωτές των προϊόντων των ΜΜΕ γίνονται ταυτόχρονα και παραγωγοί τους. Το 1995 έγινε ο πρώτος μπλόγκερ που εργαζόταν για παραδοσιακή εφημερίδα (Silicon Valley. com), ενώ από το 2005 κι έπειτα καθοδηγεί το ίδρυμα Center for Citizen Media (Κέντρο για τη Δημοσιογραφία των Πολιτών) του Χάρβαρντ, ενώ διδάσκει και στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ», δηλώνει μεταξύ άλλων για το μέλλον του Tύπου πως «Δεν θα πρέπει να μας ενδιαφέρουν οι δημοσιογράφοι πλέον, αλλά η δημοσιογραφία». Στο ερώτημα της ανωνυμίας στο Διαδίκτυο που πλήττει την αξιοπιστία της ενημέρωσης πιστεύει πως χρειάζεται μεν να την προστατεύσουμε, αλλά θα πρέπει να εκπαιδευτούμε όλοι να μην την παίρνουμε στα σοβαρά.

— Πριν από περίπου ένα μήνα, η δημοσιογραφία των πολιτών δέχθηκε πλήγμα, όταν στο i-report, την υπηρεσία του CNN στην οποία οι πολίτες γράφουν τις ειδήσεις, εμφανίστηκε η ψευδής είδηση ότι ο Στιβ Τζομπς είχε υποστεί καρδιακή προσβολή. Η μετοχή της Apple καταποντίστηκε για μερικές ώρες και μαζί της η αξιοπιστία των ανοιχτών συστημάτων ενημέρωσης.

— «Νομίζω ότι αυτό είναι το λάθος μάθημα για όλους μας. Κάνει καλά αυτή τη δουλειά το CNN και θα πρέπει να εξηγήσει καλύτερα στους αναγνώστες του πως ό,τι γράφεται σε αυτό το τμήμα του site δεν είναι εξακριβωμένο. Πως θα πρέπει να ασκούν την κρίση τους και να είναι πολύ προσεκτικοί στο τι πιστεύουν και τι όχι. Το δεύτερο πράγμα που πήγε στραβά είναι ότι πολλοί απ’ όσους έχουν μπλογκ περί την οικονομία και την τεχνολογία το διέσπειραν χωρίς να λάβουν υπόψη τους ότι αυτό δεν ήταν μόνο μη διασταυρωμένο, αλλά πιθανότατα και ψευδές. Τα μεγαλύτερα λάθη όμως έγιναν από τους ανθρώπους που πούλησαν τις μετοχές τους βασισμένοι αποκλειστικά σε φήμες. Είναι πιθανό να έγινε όλο αυτό επειδή κάποιος ήθελε να χειριστεί την αγορά. Είναι πολλά λοιπόν τα μαθήματα που πήραμε από τη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά όχι ότι τα ανοιχτά συστήματα είναι αναξιόπιστα. Πρέπει όλοι μας να είμαστε περισσότερο επιφυλακτικοί και κριτικοί»

— Σε πολλές περιπτώσεις στο Ιντερνετ διασπείρονται μαζικά πληροφορίες που δεν έχουν ελεγχθεί. Πώς χτίζουμε αξιοπιστία στα κοινωνικά δίκτυα;

— «Δεν πρόκειται για πρόβλημα του Ιντερνετ, αλλά των μέσων γενικότερα. Σε κάθε χώρα που έχω επισκεφθεί (εκτός από τις δικτατορίες), υπάρχουν εφημερίδες που ασχολούνται με τους διάσημους, το κουτσομπολιό, τους εξωγήινους και άλλα περίεργα θέματα. Στις ΗΠΑ αυτές είναι μερικές από τις πιο πετυχημένες εμπορικά εφημερίδες. Κάποιες φορές οι αναγνώστες ακολουθούν έντυπα για αμιγώς πολιτικούς ή άλλους λόγους, παρ’ όλο που αυτά δεν γράφουν την αλήθεια. Στο νέο κόσμο που αναδύεται και είναι σπαρμένος με πολύ περισσότερα μέσα, πρέπει να μάθουμε να είμαστε σκεπτικιστές απέναντι σε όλα. Να χρησιμοποιούμε την κρίση μας. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να βγούμε από τις δικές μας προκαταλήψεις.»

— Πώς κερδίζουμε όμως αξιοπιστία;

— «Πρέπει να είμαστε σχολαστικοί, αναλυτικοί, ακριβείς, ανεξάρτητοι, δίκαιοι και διάφανοι σε ό,τι αφορά τις δικές μας οπτικές και προκαταλήψεις. Η παραδοσιακή δημοσιογραφία δυστυχώς έχει αφήσει λίγο πίσω της την αξιοπιστία τις τελευταίες δεκαετίες. Υπάρχουν μπλόγκερ, των οποίων τη γνώμη εμπιστεύομαι περισσότερο από τη γνώμη αναλυτών στα παραδοσιακά μέσα. Hμουν δημοσιογράφος για πολλά χρόνια ώστε να μου είναι αδύνατο να μην είμαι σκεπτικιστής. Ξέρω ότι κάνουμε λάθη. Πιστεύω ότι πολλές φορές δεχόμαστε υπερβολικά σκληρή κριτική. Είναι δύσκολο να είσαι πάντοτε σωστός. Θα πρέπει να εμπιστευόμαστε αυτούς που το αξίζουν, αλλά όχι και να πιστεύουμε αυτά που μας λένε απαραίτητα. Διαχωρίζονται αυτά τα δύο. Για παράδειγμα, εμπιστεύομαι το σύστημα των «Νιου Γιορκ Τάιμς», αλλά δεν τους πιστεύω πάντα. Χρειάζομαι συνήθως να ελέγξω.»

— Ποια θα είναι η σχέση μεταξύ των παραδοσιακών και των νέων μέσων;

— «Δεν θα είναι το ένα εναντίον του άλλου, αλλά το ένα συμπληρωματικό του άλλου. Ελπίζω ότι τα παραδοσιακά μέσα θα μπορέσουν γρήγορα να υιοθετήσουν τις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι στα νέα μέσα. Είναι θαυμάσιοι τρόποι να αφηγηθείς ιστορίες, να συνδεθείς με το κοινό σου, να ελέγξεις πληροφορίες, να εμπλέξεις το κοινό στην παραγωγή και να δημιουργήσεις συζήτηση. Αυτό το τελευταίο το θεωρώ κεντρικό. Το μόνο σημείο στο οποίο τα νέα μέσα επιτίθενται στα παλαιά είναι το επιχειρηματικό, αφού νέες μορφές διαφήμισης αφαιρούν έσοδα από τα παραδοσιακά μέσα.»

— Πώς θα επιβιώσουμε σε μια δυναμική αγορά; Μέχρι σήμερα ξέραμε πώς να βγάζουμε λεφτά πουλώντας τη δουλειά μας.

— «Το μοντέλο με το οποίο δουλεύουμε σήμερα δεν είναι βιώσιμο. Δέκα χρόνια πριν, στις ΗΠΑ, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις δεν πίστευαν απλώς ότι βρίσκονται σε μια σταθερή αγορά, αλλά πρακτικά σε μια ανεξάντλητη αγορά. Αυτό αποδείχθηκε λάθος, όπως βλέπετε. Το Διαδίκτυο είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό. Δεν γνωρίζω πώς θα βγούμε από αυτό, αλλά θα εκπλαγώ αν σε δέκα χρόνια η δουλειά σας μοιάζει πολύ με τη δουλειά σας σήμερα.»

— Κι αν δεν βρούμε τον τρόπο να επιβιώσουμε στο νέο περιβάλλον; Μήπως δεν μας χρειάζεται πια η κοινωνία;

— «Οι εφημερίδες θα πρέπει να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους στο μέλλον, όπως και τα άλλα μέσα. Οταν υπήρχε φραγμός οικονομικός για να αποκτήσεις τη δυνατότητα να παράγεις media, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Σήμερα δεν κοστίζει τίποτα. Πρόκειται για δομική αλλαγή. Ακόμα κι αν δεν βλέπουμε τις πηγές εσόδων, η αλλαγή φαίνεται αναπόφευκτη.»

— Παρ’ όλ’ αυτά τα παραδοσιακά μίντια φέρνουν και στο Διαδίκτυο κύρος και αξιοπιστία, κάτι για το οποίο δεν έχουν πείσει ακόμα τα νέα μέσα.

— «Ναι, αν το καταφέρνετε αυτό, πρόκειται για σημαντικό πλεονέκτημα. Παρ’ όλ’ αυτά δεν ισχύει. Οι άνθρωποι εμπιστεύονται εκπομπές του χειρίστου είδους στις ΗΠΑ. Αλλά ναι, η αξιοπιστία θα αξίζει και στο μέλλον.»

— Eνα από τα προβλήματα που αναδύονται σε αυτή τη διαδικασία έχει να κάνει με την ανάληψη ευθύνης. Την ανωνυμία.

— «Γιατί πιστεύετε τις ανώνυμες καταχωρίσεις στο Διαδίκτυο; Δεν πρέπει. Οι περισσότεροι bloggers παρεμπιπτόντως υπογράφουν με τα ονόματά τους. Και κανείς δεν ξεφεύγει από το νόμο. Γίνονται μηνύσεις και εκδικάζονται κιόλας. Είναι δύσκολο να κρύψεις τα ίχνη σου αν κάποιος θέλει πραγματικά να σε βρει. Υπάρχουν τεχνικά τρόποι να συμβεί κι αυτό, αλλά δεν είναι ο κανόνας. Προσπαθώ να πείσω τον κόσμο ότι δεν πρέπει να δίνει σημασία στις ανώνυμες καταγγελίες. Πρέπει να ξεκινάει κανείς πιστεύοντας ότι αυτό που διαβάζει είναι ψέμα. Στην κλίμακα της αξιοπιστίας, οι δημοσιογράφοι των «Νιου Γιορκ Τάιμς». ξεκινούν με +20, επειδή υπογράφουν και ξέρω πώς δουλεύουν. Ενα ανώνυμο σχόλιο σε μπλογκ για εμένα ξεκινάει με -20. Θα πρέπει κάποιος να δουλέψει πάρα πολύ για να ανέβει σε αυτή την κλίμακα.

Παρ’ όλ’ αυτά επιμένω ότι πολλά ταμπλόιντ δεν διαφέρουν και πολύ σε αξιοπιστία από τα κακά μπλογκ. Από την άλλη πλευρά, αξίζει να προστατεύουμε την ανωνυμία για περιπτώσεις όπου κανείς χρειάζεται να κρυφτεί για ευνόητους λόγους, όπως είναι μια δικτατορία. Επιπλέον, η αστυνόμευση δεν καταστέλλει αυτούς που πραγματικά θέλουν να εγκληματίσουν, αλλά όλους τους υπόλοιπους.»

— Τι πρέπει να κάνουν οι εφημερίδες στο νέο περιβάλλον;

— «Να πάρουν ρίσκα. Δεν γίνεται διαφορετικά. Υπάρχει κίνδυνος να αποτύχουν, αλλά δεν γίνεται αλλιώς.»

— Μπαίνουμε σε μια εποχή όπου οι πολίτες θα είναι και λίγο δημοσιογράφοι…

— «Με ενδιαφέρει πολύ λιγότερο ποιος είναι ο δημοσιογράφος από το τι είναι δημοσιογραφία. Ολο και περισσότερο οι πολίτες θα μπορούν να συμμετάσχουν στο οικοσύστημα της δημοσιογραφίας, είτε αυτό σημαίνει δημοσιογραφία όπως την εννοούμε σήμερα είτε να βοηθούν τους δημοσιογράφους είτε να προσφέρουν κάτι στην κοινότητά τους που δεν θα περνούσε ποτέ στα Μέσα είτε βγάζοντας μια σημαντική εικόνα είτε οτιδήποτε άλλο. Δεν έχει σημασία πώς θα τους λέμε. Σημασία έχει ότι θα το κάνουν και θα συμβαίνει – αυτό που λέμε δημοσιογραφία.»

Συνέντευξη στον Ματθαίο Τσιμιτάκη 2/11/2008

Η ιδέα του Μπέρκλεϊ είναι ότι ο θεός βρίσκεται, μπροστά από ένα υπολογιστή, καταχωρώντας «αισθητηριακά δεδομένα» σε μια κοσμική ιστοσελίδα που όλοι μας είμαστε συνδεδεμένοι 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα,  όμως τι γίνεται με αυτούς που πιστεύουν ό,τι ο θεός δουλεύει μόνον 6 μέρες την βδομάδα;

Αυτό που θέλω να καταλάβουμε εδώ είναι πως ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΣΙΓΟΥΡΙΑ … χωρίς αμφιβολία… Ας σκεφτούμε λίγο, κάθε τι που θεωρούμε αφηρημένα καλό ή αφηρημένα κακό είναι δική μας ιδέα ή εμφύτευμα και ιδέα κάποιων άλλων! Δεν μας νοιάζει εδώ ποιών άλλων, αλλά αν είναι η ιδέα ΔΙΚΗ ΜΑΣ και αν ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΙΓΟΥΡΟΙ πως είναι δική μας, χωρίς αμφιβολία;

Αν –υποθετικά- έβαζαν το λεπίδι στο λαιμό σου και σε ρωτούσαν για ποιο πράγμα είσαι σίγουρος, απόλυτα σίγουρος, χωρίς ν’ αμφιβάλεις, υπάρχει κάτι ΣΙΓΟΥΡΟ,  που θα μπορούσες ν’ απαντήσεις; Με το κεφάλι σου να κρέμεται από μια κλωστή …. Τι θ’ απαντούσες  «ένα ξέρω, πως δεν ξέρω τίποτα» την πιο ηλίθια έκφραση, που αποδίδεται αυθαίρετα κι αυτή, στον Σωκράτη που δεν άφησε τίποτε γραπτό !!!!

Πόσο σίγουρος είσαι, για να μπορείς ν’ αμφιβάλεις; [Ένας κατηγορούμενος δικαζόταν για φόνο. Υπήρχαν στοιχεία που αποδείκνυαν την ενοχή του, αλλά δεν υπήρχε πτώμα. Στην αγόρευση του ο συνήγορος του κατηγορούμενου κατέφυγε σε ένα κόλπο. «Κυρίες και κύριοι, σας έχω μια έκπληξη, σε ένα λεπτό αυτός που θεωρείτε νεκρό θα μπει εδώ, στην αίθουσα του δικαστηρίου και θα αποδειχθεί ο πελάτης μου αθώος» Κοίταξε προς την πόρτα  και όλοι οι ένορκοι και οι συντελεστές της δίκης ακλούθησαν το βλέμμα του. Πέρασε ένα λεπτό και δεν συνέβη τίποτα. Τελικά ο δικηγόρος είπε:

«Κύριοι η αλήθεια είναι πως αυτή η δήλωση ήταν δικής μου επινόησης και δεν γνωρίζω αν ο νεκρός είναι όντως νεκρός ή όχι. Αλλά όλοι κοιτάξατε στην πόρτα με αγωνία και περιμένατε να εμφανιστεί. Επομένως υπάρχει λογική αμφιβολία για το αν είναι αληθινά νεκρός και περιμένω η ετυμηγορία σας να είναι αθώος»

Ύστερα από ελάχιστα λεπτά επέστρεψαν και ανακοίνωσαν την ετυμηγορία που ήταν «ένοχος»

«Μα πως μπορείτε να το κάνετε αυτό» ωρύεται ο δικηγόρος «Θα πρέπει να είχατε κάποιες αμφιβολίες, σας είδα όλους, που κοιτάζατε την πόρτα»

Ο Προϊστάμενος των ενόρκων του απάντησε: «Ναι εμείς, όλοι κοιτάζαμε την πόρτα, περιμένοντας το θύμα, να εμφανιστεί. Ο πελάτης σας όμως, όχι» Εδώ η βεβαιότητα έιναι δεδομένη πέραν πάσης αμφιβολίας]

Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα ένας πολεμιστής-ταξιδιώτης ο Charles Fort προέτρεπε τους ανθρώπους «Αμφισβητείστε και Γελοιοποιήστε ό,τι σας λένε» και δεν μιλούσε φυσικά για την δημοσιογραφία -που είναι κάτι εξαιρετικά υποκινούμενο χειραγωγίσιμο κι ελεγχόμενο ακόμη και η «δήθεν ελεύθερη δημοσιογραφία» μιλούσε για την επιστήμη και την θρησκεία, μιλούσε για τις «αυθεντίες» και τους λογής λογής «ειδικούς».

Αυτό που είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό, είναι πως η αληθινή έρευνα ενός θέματος, προϋποθέτει, την κατάλληλη προσωπικότητα κι έξυπνους χειρισμούς. Την ανάλογη μελέτη κάμποσων εκ διαμέτρου αντίθετων θεμάτων, δηλ. αν θέλεις να ερευνήσεις την μεταφυσική, χρειάζεται να έχεις μελετήσει και κατανοήσει επιστημονικά θέματα και τούμπαλιν. Αν θέλεις να κατανοήσεις τα επιστημονικά θέματα χρειάζεται να έχεις εντρυφήσει και μελετήσει την μεταφυσική σε ολόκληρο το εύρος της. 

Αν θέλεις π.χ. να κατανοήσεις -και να χρησιμοποιήσεις- το αξίωμα του Κβαντικού Άλματος, ή τα αξιώματα των Fractals, της μετάπτωσης ή του Χάους, είναι απαραίτητο να μελετήσεις σε βάθος τον C. Castaneda και τον H. P. Lovecraft και τούμπαλιν, είναι αδύνατον να κατανοήσεις τον Don Juan Matus αν δεν έχεις μελετήσει τον Heisenberg και την αρχή της απροσδιοριστίας, ή τον Erwin Schrodinger ή τους Nikola Tesla ή τον Milutin Milankovitch Αλλωστε όλοι οι μεγάλοι επιστήμονες -οχι οι μπουδρολόγοι- έχουν μελετήσει κι ερευνήσει σε βάθος φιλοσοφία και μεταφυσική.

Αν θέλεις π.χ. να ερευνήσεις περί Καπιταλισμού μελέτησε τον Μαρξ και τον Ένγκελς, αν θέλεις να μάθεις περί χριστιανισμού μελέτησε τον Νίτσε, τον Ιουλιανό τον Πορφύριο ή τον Κέλσο ή τον B. A. William Russell και φυσικά όταν μελετήσεις τον Μαρξ και τον Ιουλιανό μετά απαραιτήτως θα μελετήσεις τα χριστιανικά κείμενα και τον Τζούλιους Εβολα. Μόνο τότε θα διαμορφώσεις δική σου ΑΠΟΨΗ περί του θέματος «χριστιανισμός η θρησκεία των προβάτων» και περί πολιτικών συστήματων όπως «κομμουνισμός και καπιταλισμός συστατικά στην ίδια σούπα».

Όταν μελετήσεις τα αντίθετα θα κάνεις κι άλλες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις, μα δεν είναι του παρόντος άρθρου.

Αν θέλεις π.χ. να κατανοήσεις τα περί των business θέματα, χρειάζεται να μελετήσεις φιλοσοφικά κείμενα και τούμπαλιν. Τα καλύτερα βιβλία «ευαγγέλια των πωλητών» για τις πωλήσεις, για τον δικτυωτή, τον μάνατζερ, τον επιχειρηματία, είναι τα καθαρά μεταφυσικά βιβλία «η τέχνη του πολέμου» το έργο του Κινέζου στρατηγού Sun Tzu και το Το «Ι Τσινγκ» (易經, yì jīng) ή Βιβλίο των Αλλαγών. Αν θέλεις να κατανοήσεις αυτά τα βιβλία και να εφαρμόσεις στην πράξη αυτά που θα μελετήσεις,  γίνε ελεύθερος επαγγελματίας και δημιούργησε έναν κύκλο εργασιών, όσο μεγαλύτερος ο κύκλος -δηλ. όσο περισσότερα χρήματα στο ταμείο- τόσο καλύτερη η κατανόηση.

Αυτός είναι σε γενικές γραμμές, ο τρόπος μελέτης ενός θέματος. Όταν θα έχεις εκπαιδεύσει τον εαυτό σου, στο να κάνει συσχετισμούς και συσχετίσεις και να διακρίνεις το φαινομενικό από το ολοφάνερο, τότε το να διακρίνεις την αληθινή από την αληθοφανή είδηση στο διαδίκτυο ή στα ΜΜΕ γενικότερα είναι απλά παιχνιδάκι. Είναι σαν να διακρίνει ο Γκάρι Κασπάροφ μια παραπλανητική κίνηση ενός ερασιτέχνη. Όμως οι περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν -το να μελετούν ειναι ουτοπικό- μόνο τα θέματα που επιβεβαιώνουν τις ήδη παγιωμένες πεποιθήσεις τους κι απλά ανακυκλώνουν τα meme.

Μιμιδίζοντας αναπαράγουν κάτι που αποκαλούν «άποψη» την οποία περιφέρουν με περισσή εγωπάθεια, είναι η στιγμή που ο «Κασπάροφ» κάποιου θέματος, απλά γελάει με την γνωστή συγκατάβαση και κατανόηση του γνώστη. Ο κάθε «Κασπάροφ» είναι έτοιμος να χάσει στο πεδίο της μάχης, από κάποιον καλύτερο του, αλλά όχι φυσικά απ’ τα μιμίδια.

Αν νομίζετε πως το terra papers ξεφεύγει απ’ αυτόν τον σχεδόν απόλυτο κανόνα της αμφισβήτησης, είναι γιατί δεν έχετε την αντίληψη να δείτε το αυτονόητο. Φυσικά και δεν ξεφεύγει, σας δίνει μάλιστα την δυνατότητα να ερευνήσετε και μελετήσετε οποιοδήποτε θέμα απ’ αυτά που προβάλλονται και να καταθέσετε την δική σας Α Π Ο Ψ Η.

Αλλά η μελέτη οποιοιδήποτε θέματος και η δημιουργία Α Π Ο Ψ Η Σ, προϋποθέτει Α Ν Τ Ι Λ Η Ψ Η που ελάχιστοι, στον απέραντο ωκεανό των meme, διαθέτουν.

Γιατί ελάχιστοι διαθέτουν Α Ν Ε Ξ Α Ρ Τ Η Σ Ι Α

Με την Ανεξαρτησία επέρχεται μια δικαίωση των καταραμένων, μια διανοητική αναγέννηση.

[Τσόκαρα και καριόλες: Όποιος δεν έχει δει ποτέ τσόκαρα και καριόλες, δεν μπορεί να πιστέψει ότι υποδήματα και άμαξες μπορεί να θεωρούν ότι έχουν άποψη. Στην αρχή νομίζει ότι ακούει ένα παραμύθι, αλλά σιγά-σιγά κατανοεί ότι ο συνδυασμός των δύο είναι θεαματικός.

Τα τσόκαρα πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν ερωτήσεις και οι καριόλες απαντήσεις. Αυτός ο διάλογος φαντάζει εξωπραγματικός, αλλά όσο παράξενος κι αν είναι θέλει να φανεί ρεαλιστικός. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι τα επιχειρήματα του ενός αγγίζουν τις πεποιθήσεις του άλλου. Σημασία έχει ότι το παράλογο δεν στέκει ακόμα κι αν τα υποδήματα κι οι άμαξες προχωρούν χωρίς κανένα πρόβλημα στον κόσμο τους.

Το πρόβλημα είναι το κοινό που βλέπει αυτό το θεατρικό, νομίζει ότι αφορά την πραγματικότητα. Ενώ στην ουσία, και τα δύο αποκτούν νόημα μόνο όταν τα βάζουμε και όταν καθόμαστε πάνω, αλλιώς και τα δύο είναι κενά.

Όταν λοιπόν δίνουμε αξία στα λεγόμενά τους ξεχνάμε ότι είναι ένα θέατρο του παραλόγου και ότι ο σκηνοθέτης δεν είναι ο Ιονέσκο. Κατά συνέπεια η παράσταση δεν έχει το απαιτούμενο επίπεδο. Ελπίζουμε απλώς ότι το κοινό δεν θα δυσανασχετήσει γρήγορα με αυτήν την επιθεώρηση, αλλιώς τα τσόκαρα και οι καριόλες δεν θα προλάβουν να φύγουν από τη σκηνή εγκαίρως.] Νίκος Λυγερός

ΠΗΓΗ