Όταν η ιδιοτέλεια σε σπρώχνει να ξεχνάς ακόμη και τα πιο προφανή…
του Δημήτρη Καζάκη
Το να κάνεις προτάσεις για την κρίση και μάλιστα της ευρωζώνης,
προϋποθέτει ότι, αφενός, γνωρίζεις ποιο είναι το πρόβλημα και, αφετέρου,
είσαι σοβαρός σ’ αυτά που προτείνεις. Το κατά πόσο είναι ορθά αυτά ή
όχι, κρίνεται εκ των υστέρων. Τα λέμε αυτά γιατί οι περίφημες 4
προτάσεις των Βαρουφάκη, Γκάλμπρεϊθ και Χόλαντ στερούνται και
σοβαρότητας και γνώσης του προβλήματος. Μάλιστα, ως προς τον χαρακτήρα
τους, είναι τόσο προκλητικά υπέρ της κερδοσκοπίας στις διεθνείς αγορές
χρέους και νομίσματος, που λες και τους έβαλαν να τις κάνουν οι πιο
αδίστακτοι κερδοσκόποι σαν τον Σόρος.
Καταρχάς, οι επιφανείς αυτοί οικονομολόγοι δεν έχουν ιδέα σε τι
πράγμα αναφέρονται. Για τους κυρίους αυτούς η κρίση της ευρωζώνης δεν
υπάρχει. Ναι, καλά ακούσατε δεν υπάρχει. Απαρτίζεται από τέσσερεις
διαπλεγμένες, άλλες, διακριτές κρίσεις, οι οποίες εκδηλώθηκαν κατά
λάθος, ή εξεπίτηδες, δεν έχει καμιά σημασία. Αυτές είναι μια «τραπεζική
κρίση», μια «κρίση χρέους», μια «κρίση επενδύσεων» και μια «κοινωνική
κρίση». Καμιά από αυτές – ως δια μαγείας – δεν έχει σχέση με το ευρώ.
Και καμιά από αυτές – πάλι ως δια μαγείας – δεν είναι συστημική, δηλαδή
δεν αφορά στον τρόπο λειτουργίας του παγκόσμιου συστήματος των αγορών.
Είναι κάτι που απλά συνέβη.
Αυτή η τερατογέννεση έκανε ακόμη και τον Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι,
παλιό μέλος της διοικούσας της ΕΚΤ, να αναρωτηθεί στις 15/4/2010: «Μήπως
ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει μεγαλώσει υπερβολικά;» Η απάντηση ήταν
ναι. Κι αυτή η τερατογέννεση δεν βρήκε πουθενά αλλού πιο γόνιμο έδαφος
από την ευρωζώνη όπου το κοινό νόμισμα σχεδιάστηκε γι’ αυτόν ακριβώς τον
σκοπό, δηλαδή να δώσει την δυνατότητα στις ευρωπαϊκές τράπεζες να
ελέγξουν απόλυτα – όσο πουθενά αλλού στον πλανήτη – τη νομισματική και
πιστωτική κυκλοφορία όλων των κρατών μελών, των νοικοκυριών και των
επιχειρήσεων της ευρωζώνης. Έτσι η ίδια η ύπαρξη του ευρώ εξαρτήθηκε από
την γιγάντωση του χρηματοπιστωτικού τομέα της ευρωζώνης, αλλά και από
την δυνατότητά του να παίζει έναν διεθνή ρόλο αντίστοιχο με εκείνον του
δολαρίου στις παγκόσμιες αγορές κεφαλαίου και συναλλαγών.
ΠΛΗΡΩΝΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ
Το γιατί έγιναν όλα αυτά, μην το ψάχνετε. Ούτε οι επιφανείς
οικονομολόγοι το ψάχνουν, δεν τους απασχολεί. Ούτε εμείς θα κάτσουμε να
εξηγήσουμε ότι όλα αυτά είναι ιστορικά προϊόντα μιας πρωτοφανούς
υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όχι μόνο γιατί οι επιφανείς οικονομολόγοι δεν γνωρίζουν ούτε καν τι
σημαίνει «συσσώρευση του κεφαλαίου», αλλά γιατί δεν είναι ανάγκη να
αντιλαμβάνεται κανείς σε βάθος τις αιτίες ενός φαινομένου, για να
διαπιστώσει κάτι τόσο προφανές όπως τον τρομακτικό υδροκεφαλισμό των
χρηματαγορών και των τραπεζών που κυριολεκτικά πνίγει τη σημερινή
οικονομία και κοινωνία. Δεν χρειάζεται να γνωρίζεις την γεωλογική
σύσταση ενός τεράστιου βράχου, ή τι έγινε και έπεσε, για να διαπιστώσεις
ότι έχει κυλίσει και σου έχει ισοπεδώσει το σπίτι. Αρκεί το προφανές.
Οι επιφανείς οικονομολόγοι όμως ούτε καν το προφανές δεν
διαπιστώνουν. Το γεγονός δηλαδή ότι οι τερατογενέσεις αυτές αντιστοιχούν
σε τρομακτική συγκέντρωση οικονομικής δύναμης και πολιτικής ισχύος,
ούτε που τους περνά από το μυαλό. Όπως και το γεγονός ότι η ίδια η
λογική αυτής της συγκέντρωσης δεν τους επιτρέπει να σταματήσουν μπροστά
σε τίποτε, μπροστά σε κανένα έγκλημα, σε καμιά απάτη, σε κανενός είδους
κοινωνική, ή άλλη ευαισθησία προκειμένου να εξασφαλίσουν την παραπέρα
επέκτασή τους σε βάρος της πραγματικής οικονομίας και της ζωντανής
εργασίας, επίσης δεν τους απασχολεί. Αυτή είναι η χαρά του να είσαι
διαπρεπής ακαδημαϊκός οικονομολόγος. Μπορείς να αγνοείς με τον πιο
προκλητικό τρόπο τα πιο προφανή κι έπειτα να έχεις το θράσος να
καταθέτεις προτάσεις που θα πρέπει οι υπόλοιποι να πάρουν στα σοβαρά.
Ποια ήταν η κυρίαρχη τάση στην αντιμετώπιση της κρίσης σε ΗΠΑ και
Ευρώπη μετά το κραχ του 2008; Το σύνολο των πόρων της πραγματικής
οικονομίας, είτε με την μορφή χρήματος, είτε με την μορφή εισοδημάτων
και εργασίας, τέθηκαν στη διάθεση των κεφαλαιαγορών προκειμένου να
συνεχίσουν να μεγεθύνονται με ακόμη πιο εκτρωματικό τρόπο. Και μαζί μ’
αυτές οι τραπεζικοί κολοσσοί. Τα κράτη και οι διεθνείς μηχανισμοί
ταυτίστηκαν όσο ποτέ άλλοτε με αυτές τις τερατογενέσεις της χρηματαγοράς
και λειτούργησαν ως μεσίτες, ως μηχανισμοί βίαιης αναδιανομής σε βάρος
της κοινωνίας και της πραγματικής οικονομίας προκαλώντας μια
«ανθρωπιστική κρίση» πρωτοφανών διαστάσεων ακόμη και στην καρδιά του
πάλαι ποτέ ανεπτυγμένου κόσμου.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΡΑΤΟΓΕΝΕΣΗ
Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Ας δούμε τι συνέβη με τα παγκόσμια
χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, που περιλαμβάνουν την αξία
κεφαλαιοποίησης των χρηματιστηρίων, τα κρατικά και επιχειρηματικά
ομόλογα, καθώς και τα δάνεια. Το 1980 αυτά τα παγκόσμια
χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία ανέρχονταν γύρω στα 12 τρις
δολάρια ήτοι το 120% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές. Μέσα σε μια
δεκαετία, δηλαδή έως το 1990, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά
στοιχεία ανήλθαν στα 56 τρις δολάρια, ήτοι στο 263% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Η μέση ετήσια άνοδος αυτών των περιουσιακών στοιχείων τη δεκαετία
1980-90 ήταν 16,7%. Η εκτίναξη αυτή ήταν προϊόν της βαθύτερης έως τότε
μεταπολεμικής ύφεσης, που συνοδεύτηκε από τη γενικευμένη «κοινωνική
ρεβάνς» του Θατσερισμού και του Ρηγκανισμού παγκόσμια, καθώς και το
άνοιγμα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στις δυνάμεις της παγκόσμιας αγοράς.
Ως το 2000 τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία
είχαν ανέλθει στα 119 τρις δολάρια, ήτοι στο 310% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Στη δεκαετία 1990-2000 η μέση ετήσια άνοδός τους ήταν 7,8% και
συνοδεύτηκε με την ανατροφοδότηση του χρέους των εξαρτημένων χωρών και
κυρίως του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», που συνοδεύτηκε με την επιβολή
άγριων πολιτικών ιδιωτικοποίησης και ανοίγματος των αγορών παντού, την
ολοκληρωτική και δόλια κατάρρευση των χωρών του πρώην υπαρκτού
σοσιαλισμού, ώστε να χρησιμοποιηθούν από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου
ως σύγχρονο Ελντοράντο για τους πιο αδίστακτους τραπεζίτες και
επενδυτές. Την δεκαετία αυτή είχαμε ένα κύμα χρεοκοπιών στη Λατινική
Αμερική, στην Ασία, στην Ανατολική Ευρώπη με πρώτη και κύρια την Ρωσία,
που αντί να τιθασεύσουν την διόγκωση των αγορών κεφαλαίου πυροδότησαν
ένα νέο τσουνάμι δανεισμού και χρηματοπιστωτικής επέκτασης διεθνώς.
Το 2007 τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία έφτασαν
στο υψηλότερο σημείο τους πριν το κραχ του φθινοπώρου του 2008. Το
2000-2007 η μέση ετήσια αύξηση των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών
περιουσιακών στοιχείων ανερχόταν σε 8,1%. Η εκτίναξη αυτή πυροδοτήθηκε
από το άνοιγμα όλων των κρουνών χρήματος που ακολούθησε το κραχ του 2001
και την κήρυξη του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», μαζί με την
τρομακτική πιστωτική επέκταση που ακολούθησε την εισαγωγή του ευρώ όχι
μόνο στην ευρωζώνη, αλλά και διεθνώς.
Το κραχ του 2008 εξανέμισε 28 τρις δολάρια από τις κεφαλαιοποιήσεις
των χρηματιστηρίων έως το τέλος του έτους, δημιουργώντας ένα τεράστιο
πρόβλημα επενδύσεων κυρίως στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που δεν έχει
ακόμη ξεπεραστεί. Οι υπόλοιπες κατηγορίες χρηματοπιστωτικών περιουσιακών
στοιχείων γνώρισαν αύξηση κατά 11 τρις δολάρια μέσα στην ίδια χρονιά.
Έτσι το σύνολο των κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν κατά 3 τρις δολάρια,
προκειμένου τα κράτη να φορτωθούν ζημιές των τραπεζών και της αγοράς. Τα
ομόλογα χρηματοδότησης του χρηματοπιστωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 3
τρις δολάρια, για να αναπληρώσουν μέρος της χασούρας του χρηματιστηρίου.
Τα τιτλοποιημένα δάνεια αυξήθηκαν διεθνώς κατά 1 τρις δολάρια, ενώ τα
μη τιτλοποιημένα κατά 4 τρις δολάρια.
Το 2008 τελικά, λόγω του κραχ, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά
περιουσιακά στοιχεία υπέστησαν μια καθίζηση της τάξης του -8,3% και
έπεσαν στα 189 τρις δολάρια, ήτοι στο 307% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Προκειμένου να μην συνεχιστεί αυτή η πτώση δαπανήθηκαν δεκάδες τρις
δολάρια από τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, που αντλήθηκαν από
την πραγματική οικονομία, τα εισοδήματα των εργαζομένων και την
παραγωγή. Το αποτέλεσμα ήταν το 2009 να επανέλθουν τα παγκόσμια
χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία στα 206 τρις δολάρια, ήτοι στο
339% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2010 ανέβηκαν στα 219 τρις δολάρια, ήτοι στο
335% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το 2011 υπέστησαν μια ελαφρά μείωση
πέφτοντας στα 218 τρις δολάρια, ήτοι στο 312% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το
2012 όμως ξεπέρασαν τα 225 τρις δολάρια, ήτοι το 312% του παγκόσμιου
ΑΕΠ.
Η μεγάλη αγωνία ολόκληρου του συστήματος, από τα επιτελεία της
ευρωζώνης, έως τα επιτελεία της Ουάσινγκτον έγκειται στο γεγονός ότι,
παρά την τρομακτική υποτίμηση της πραγματικής οικονομίας και των
εργαζομένων υπέρ των χρηματαγορών και των τραπεζικών κολοσσών, τα
παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία δεν μπόρεσαν να
επανέλθουν στους ρυθμούς ανόδου προ του 2007. Έτσι από το 2008 έως το
2012 η μέση ετήσια αύξησή τους ήταν της τάξης του 4,7%.
ΠΟΙΟΣ ΣΥΝΤΗΡΕΙ ΤΟ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟ ΤΕΡΑΣ;
Γιατί όμως η επέκταση αυτού του υδροκέφαλου τέρατος είναι τόσο ζωτικής σημασίας για το κυρίαρχο σύστημα;
Πρώτο, γιατί από την επέκτασή του εξαρτώνται οι μεγαλύτερες
περιουσίες του πλανήτη. Οι μεγάλες περιουσίες αποτελούνται κατά κύριο
λόγο από χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή από άυλα
περιουσιακά στοιχεία που αντλούν αξία από μια συμβατική ή χρεωστική
απαίτηση. Όπως π.χ. είναι οι τραπεζικές καταθέσεις, τα ομόλογα και οι
μετοχές. Η εκρηκτική άνοδος των χρηματαγορών έδωσαν την δυνατότητα στις
μεγαλύτερες περιουσίες του πλανήτη να μετατοπιστούν σε περισσότερο
ρευστά περιουσιακά στοιχεία, από την γη, τα ακίνητα και άλλες μορφές
ενσώματων πάγιων στοιχείων. Κι επομένως η διατήρηση, αλλά και η αύξηση
αυτών των περιουσιών εξαρτάται από την δυναμική των χρηματαγορών. Όσο
περισσότεροι άυλοι τίτλοι και χρεωστικές απαιτήσεις συσσωρεύονται στις
ήδη εκρηκτικά διογκωμένες αγορές χρήματος και πίστης, τόσο καλύτερα για
τις μεγαλύτερες περιουσίες του πλανήτη.
Πόσες είναι αυτές; Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση με τίτλο World
Wealth Report από την Cap Gemini και την RBC Wealth Management, ο
αριθμός για το 2012 των πιο πλούσιων ανθρώπων του πλανήτη με πάνω από 1
εκατομμύριο δολάρια προσωπική περιουσία ανήλθε στα 12 εκατομμύρια άτομα,
δηλαδή μόλις το 0,017% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η συνολική αξία του
πλούτου που κατέχουν αυτά τα άτομα ανερχόταν την ίδια χρονιά στα 46,2
τρις δολάρια. Αν σκεφτεί κανείς ότι το 2012 το παγκόσμιο ΑΕΠ, σύμφωνα με
το ΔΝΤ, ήταν 71,7 τρις δολάρια, τότε οι περιουσίες των πιο πλούσιων
ανθρώπων της ίδιας χρονιάς αντιστοιχούσαν στο 64,4% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ποια είναι η σύνθεση αυτών των περιουσιών; Σύμφωνα με την έκθεση,
το πρώτο τρίμηνο του 2013 οι περιουσίες των πιο πλούσιων ανθρώπων του
πλανήτη αποτελούνταν κατά 28,2% μετρητά και καταθέσεις, 26,1% μετοχές,
20,0% γη και ακίνητα, 15,7 επενδύσεις σταθερού εισοδήματος (κυρίως
ομόλογα κρατικά και επιχειρήσεων) και 10,1% από εναλλακτικές επενδύσεις
(δομημένα προϊόντα, hedge funds, παράγωγα, FOREX, εμπορεύματα, ιδιωτικά
επενδυτικά κεφάλαια). Το 2007 οι περιουσίες των πιο πλούσιων ανθρώπων
του πλανήτη ανέρχονταν συνολικά σε αξία στα 40,7 τρις δολάρια, εκ των
οποίων το 33% ήταν μετοχές, το 27% επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, το
17% μετρητά και καταθέσεις, το 14% σε γη και ακίνητα, ενώ το 9% σε
εναλλακτικές επενδύσεις.
Το 2007 εκτιμούσε η τότε έκθεση ότι, με βάση τους ρυθμούς επέκτασης
της διεθνούς χρηματαγοράς, οι περιουσίες των πιο πλούσιων ανθρώπων του
πλανήτη θα έφταναν αισίως το 2012 στα 59,1 τρις δολάρια συνολική αξία.
Το κραχ του 2008 τίναξε στον αέρα την πρόβλεψη εκείνη και σήμερα
εκτιμάται ότι αν επιτευχθεί μια μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 6,5% οι
περιουσίες αυτές θα φτάσουν σε συνολική αξία το 2015 στα 55,8 τρις
δολάρια. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο δεν εξαρτάται τόσο από την
επέκταση της πραγματικής οικονομίας, ούτε του ΑΕΠ. Ούτε καν από την
παραδοσιακή κερδοφορία των επιχειρήσεων. Εξαρτάται πρωτίστως από τον
ρυθμό επέκτασης της χρηματαγοράς, από τον ρυθμό αύξησης των παγκόσμιων
χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων. Και κυρίως από την παραπέρα
διόγκωση των χρεωστικών απαιτήσεων σε βάρος κρατών, επιχειρήσεων και
νοικοκυριών. Συνεπώς από την ακόμη μεγαλύτερη διόγκωση των επενδυτικών
κεφαλαίων και των μεγάλων διεθνών τραπεζών.
Η ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ
Δεύτερο, από τον υδροκεφαλισμό των διεθνών χρηματαγορών εξαρτάται
και η διασυνοριακή κίνηση κεφαλαίου, η οποία περιλαμβάνει τον δανεισμό,
τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις αγορές μετοχών και ομολόγων άλλων
χωρών. Η διασυνοριακή κίνηση κεφαλαίου αποτελεί την βασική κινητήρια
δύναμη της παγκοσμιοποίησης και του ανοίγματος των οικονομιών παγκόσμια
στις δυνάμεις της διεθνούς αγοράς. Από 0,5 τρις δολάρια το 1980, ήτοι το
4% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έφτασε έως το 2000 στα 4,9 τρις δολάρια, ήτοι
στο 13% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2007 κορυφώθηκε στα 11,8 τρις δολάρια,
ήτοι στο 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, για να πέσει την επόμενη χρονιά στα 2,2
τρις δολάρια και το 2009 στα 1,7 τρις δολάρια. Το 2010 ανάκαμψε στα 6,1
τρις δολάρια για να πέσει στα επόμενα δυο χρόνια στα 5,3 τρις δολάρια
το 2011, δηλαδή στο 8% του παγκόσμιου ΑΕΠ και στα 4,6 τρις δολάρια το
2012, ήτοι στο 6% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Συνολική πτώση από την εποχή της
κορύφωσης το 2007 της τάξης άνω του 60%.
Η δημιουργία της νομισματικής ένωσης και του κοινού νομίσματος
διευκόλυνε όσο δεν έπαιρνε το άνοιγμα των οικονομιών στην χρηματιστική
παγκοσμιοποίηση. Κύριος μοχλός τα διασυνοριακά δάνεια που στην ευρωζώνη
αυξήθηκαν κατά 19% την περίοδο 2000-07. Ποσοστό ρεκόρ παγκόσμια. Μεγάλος
κερδισμένος το ευρωπαϊκό τραπεζικό καρτέλ με επικεφαλής την ΕΚΤ, το
οποίο επεκτάθηκε με πρωτοφανείς ρυθμούς τόσο εντός της ευρωζώνης, όσο
και εκτός, διαμέσου κυρίως του διατραπεζικού δανεισμού, τον απευθείας
δανεισμό σε ξένους δανειολήπτες και της αγοράς ξένων ομολόγων και
μετοχών. Η συνολική αξία των διασυνοριακών απαιτήσεων σε εκκρεμότητα των
ευρωπαϊκών τραπεζών ανήλθε από 8,1 τρις δολάρια το 2000 σε 20,7 τρις
δολάρια το 2007.
Αν σκεφτεί κανείς ότι το ΑΕΠ ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης το
2007 ανερχόταν σε 15,7 τρις δολάρια από 10,6 τρις δολάρια το 2000,
αντιλαμβάνεται κανείς τις διαστάσεις επέκτασης του ευρωπαϊκού τραπεζικού
καρτέλ. Έως το 2007 οι Ευρωπαϊκές τράπεζες κατείχαν το 74% του συνόλου
όλων των διασυνοριακών τραπεζικών απαιτήσεων που προέρχονταν από τις
ανεπτυγμένες οικονομίες. Το τσουνάμι αυτό τραπεζικής επέκτασης
διευκόλυνε την επέκταση των μεγάλων ευρωπαϊκών επιχειρηματικών ομίλων
και επενδυτών. Οι ετήσιες άμεσες ξένες επενδύσεις από Ευρωπαίους
επενδυτές αυξήθηκαν από 1,1 τρις δολάρια το 2000 στα 1,6 τρις δολάρια το
2007, ενώ οι διασυνοριακές επενδύσεις χαρτοφυλακίου (ομόλογα και
μετοχές) αυξήθηκαν από 1,2 σε 1,4 τρις δολάρια την ίδια περίοδο. Το 60%
αυτών των επενδύσεων ήταν ενδοευρωπαϊκές.
ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Η ΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΕΟΝΤΟΣ
Η Γερμανία απέσπασε την μερίδα του λέοντος. Χάρις κυρίως στην
ευρωζώνη μετατράπηκε σε μια από τις κυρίαρχες οικονομίες στην εξαγωγή
κεφαλαίου στην Ευρώπη και παγκόσμια. Από 3,3% του ΑΕΠ της που ήταν το
2000 η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Γερμανίας, εκτινάχθηκε στο
26,5% το 2007 για να φτάσει το 2012 στο 40,4%. Δηλαδή το 2012 η Γερμανία
εξήγαγε σε καθαρή βάση (δηλαδή μείον το κεφάλαιο που εισήχθη στην
Γερμανία) κεφάλαιο αξίας κοντά στο 1,1 τρις ευρώ. Περί τα 100 δις
λιγότερο απ’ όσο εισήγαγε καθαρά το σύνολο των χωρών της ευρωζώνης την
ίδια χρονιά.
Το 2001 η Γερμανία αντιπροσώπευε λιγότερο από το 2,4% του συνολικού
εξαγόμενου κεφαλαίου παγκόσμια. Την επόμενη ακριβώς χρονιά η Γερμανία
ανεβαίνει ορμητικά στο 9,2% του συνολικού εξαγόμενου κεφαλαίου παγκόσμια
και κατακτά την 2η θέση ανάμεσα στις χώρες καθαρής εξαγωγής κεφαλαίου
με πρώτη την Ιαπωνία (20,9%). Το 2007 η Γερμανία κατείχε το 14,5% της
παγκόσμιας εξαγωγής κεφαλαίου με πρώτη αυτή την φορά την Κίνα (21,3%)
και τρίτη την Ιαπωνία (12,1%). Το 2012 η Γερμανία κατείχε το 14,8% της
παγκόσμιας εξαγωγής κεφαλαίου και ήταν πρώτη ανάμεσα στις χώρες που
εξήγαν κεφάλαιο στην παγκόσμια οικονομία με δεύτερη την Κίνα
(13,3%).
Ο αγώνας της Γερμανίας είναι να κρατήσει πάση θυσία αυτή την
δεσπόζουσα θέση στην εξαγωγή κεφαλαίου παγκόσμια. Ωστόσο, η εξαγωγική
δυναμική της Γερμανίας εξαρτάται πρώτα και κύρια από το όλο και
μεγαλύτερο άνοιγμα των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης ως οικονομίες
καθαρής υποδοχής κεφαλαίου. Έστω κι αν χρειαστεί να τους επιβληθεί με
την πιο απροκάλυπτη βία, καθώς η διασυνοριακή επέκταση του τραπεζικού
καρτέλ που το εξασφάλιζε μέχρι πριν 2-3 χρόνια έχει υποστεί καθίζηση.
Από το τέλος του 2007 οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν μειώσει τον
διασυνοριακό δανεισμό και τις άλλες απαιτήσεις τους κατά 3,7 τρις
δολάρια, εκ των οποίων τα 2,8 τρις δολάρια προέρχονται από
ενδοευρωπαϊκές απαιτήσεις. Το 50% περίπου αυτής της μείωσης προέρχεται
από τον διασυνοριακό διατραπεζικό δανεισμό. Το υπόλοιπο αποδίδεται σε
πωλήσεις επιχειρηματικών και κρατικών ομολόγων, καθώς και μετοχών άλλων
χωρών.
Προκειμένου να διασωθεί το τραπεζικό καρτέλ της ευρωζώνης οι
κυβερνήσεις, η ΕΚΤ και τα επιτελεία του ευρώ έστησαν ολόκληρο μηχανισμό
με στόχο να αντισταθμίσουν την χασούρα των τραπεζών. Οι ενισχύσεις που
εισέπραξε και εξακολουθεί να εισπράττει το τραπεζικό καρτέλ της
ευρωζώνης, το βοήθησε να αντισταθμίσει την πτώση στις διασυνοριακές
απαιτήσεις του με την αύξηση της πιστωτικής εκμετάλλευσης της εγχώριας
αγοράς. Έτσι ο εγχώριος δανεισμός και οι αγορές εγχώριων ομολόγων στην
ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά 3,8 τρις δολάρια από τα τέλη του 2007. Το
αποτέλεσμα ήταν σε 11 από τις 17 χώρες της ευρωζώνης τα ενεργητικά των
τραπεζών να αυξηθούν αντί να συρρικνωθούν.
ΤΑ ΑΛΗΘΙΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Αυτή είναι η πραγματικότητα της κρίσης στην ευρωζώνη και όχι η
διαπλοκή των τεσσάρων κρίσεων που μας επικαλούνται οι επιφανείς
οικονομολόγοι. Επομένως, το πρώτο και βασικό ερώτημα που προκύπτει
αβίαστα είναι το εξής: Είναι βιώσιμο αυτό το «μοντέλο» χρηματοπιστωτικής
επέκτασης με τους τραπεζικούς κολοσσούς από την σκοπιά της πραγματικής
οικονομίας και της κοινωνίας; Ούτε κατά διάνοια. Γιατί λοιπόν θα πρέπει
να συνεχιστεί αυτή η χρηματιστική επέκταση και μάλιστα με όρους
νομισματικής ένωσης που μας έχει οδηγήσει στην κρίση που βιώνει με
πρωτοφανή τρόπο κάθε λαϊκό νοικοκυριό; Γιατί θα πρέπει να ενισχυθούν οι
τράπεζες με ρευστότητα και ανακεφαλαιοποιήσεις, αντί να τις αφήσουμε να
χρεοκοπήσουν προκειμένου να «κουρευτεί» δραστικά η εκτρωματική διόγκωση
της χρηματαγοράς που σαν ένα τεράστιο καρκίνωμα παρασιτεί πάνω στην
πραγματική οικονομία;
Ο λόγος είναι απλός και δεν έχει καμιά σχέση ούτε με την κρίση,
ούτε με την ανάκαμψη. Όπως κι αν την βλέπει κανείς. Η λογική που
προτάσσει την ενίσχυση και τη διάσωση της χρηματαγοράς και των
τερατογεννέσεών της έχει σαν αφετηρία την διασφάλιση των συμφερόντων των
μεγάλων περιουσιών. Κι όντως. Αν αφεθούν οι διεθνείς τράπεζες και οι
χρηματαγορές να πέσουν, να χρεοκοπήσουν, προκειμένου να ανοικοδομηθούν
από την αρχή, από μηδενικής βάσης και μάλιστα με όρους εγχώριων αναγκών
κάθε μιας εθνικής οικονομίας, τότε θα συντριβούν οι μεγάλες περιουσίες
και θα καταρρεύσει η χρηματιστική αρχιτεκτονική της παγκοσμιοποίησης που
εξασφαλίζει την εσαεί μεγέθυνσή τους. Βέβαια, σε μια τέτοια περίπτωση η
ζωντανή εργασία και το προϊόν που παράγει θα απαλλαχθεί από το καθεστώς
δουλοπαροικίας χρέους που της επιβάλλουν οι διεθνείς χρηματαγορές κι
έτσι οι εργαζόμενοι θα μπορούν να διεκδικήσουν καλύτερους όρους ζωής και
εργασίας, ενώ η οικονομία θα ανασάνει.
Τι έρχονται λοιπόν και προτείνουν οι επιφανείς οικονομολόγοι; «Ούτε
μία, ούτε δύο αλλά τέσσερις νέες προτάσεις για την επίλυση της κρίσης
στην Ευρωζώνη,» όπως μας πληροφορούν οι δημοσιογράφοι της πλάκας, ή της
διατεταγμένης υπηρεσίας.
Η πρώτη πρόταση αναφέρει ότι «οι τράπεζες οι οποίες έχουν ανάγκη
ανακεφαλαιοποίησης από το ESM να απευθύνονται απευθείας Ταμείο, αντί να
υποχρεώνεται η κάθε κυβέρνηση να δανείζεται για λογαριασμό της
τράπεζας.» Εδώ μένει κανείς άναυδος. Δεν ξέρουν οι επιφανείς
οικονομολόγοι ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας δανείζει με
εγγύηση των κρατών της ευρωζώνης, δηλαδή με εγγύηση των ευρωπαίων
φορολογουμένων; Δεν ξέρουν ότι κάθε δανεισμός από τον ESM συνοδεύεται
αναγκαστικά με μνημόνιο εφαρμοζόμενης πολιτικής, είτε πρόκειται για
δανεισμό ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών, ή απευθείας κάποιου
κράτους-μέλους; Δεν ξέρουν, ή το κάνουν γαργάρα;
Επίσης, επισημαίνουν οι επιφανείς οικονομολόγοι ότι οι κυβερνήσεις
πρέπει να έχουν το δικαίωμα να παραιτούνται από την εποπτεία και την
επίλυση των παθογενειών μιας προβληματικής τράπεζας, με αποτέλεσμα οι
μετοχές να περάσουν στο ESM και την ΕΚΤ. Κι έτσι ούτε γάτα, ούτε ζημιά.
Σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα μπορεί να ασκηθεί έλεγχος στις
ατασθαλίες, τις απάτες και τις λοβιτούρες των τραπεζιτών. Εκτός κι αν
πιστεύει κανείς ότι οι ομότιμοί τους στον ESM και την ΕΚΤ θα ασκήσουν
πραγματικό έλεγχο. Με την κάλυψη των θεσμικών οργάνων της ευρωζώνης θα
μπορέσει να συγκαλυφθεί η λεηλασία του δημόσιου και ιδιωτικού χρήματος
από τις τράπεζες, αλλά και τις χρηματαγορές, για να μείνουν μόνο τα
τραπεζικά χρέη και οι μαύρες τρύπες που θα πρέπει να εγγυηθούν τα κράτη
μέλη της ευρωζώνης, δηλαδή οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Αυτό το νόημα
έχει και η Τραπεζική Ένωση που μεθοδεύεται από την ευρωζώνη.
Οι πιο κερδισμένοι απ’ όλους θα είναι οι κερδοσκόποι ομολόγων και
συναλλάγματος. Όπως ο Σόρος. Γιατί; Διότι πολύ απλά θα έχουν καταφέρει
να κερδοσκοπήσουν με τον δανεισμό της ευρωζώνης υπό την εγγύηση όχι
καθενός ξεχωριστά από τα κράτη μέλη, αλλά όλων των κρατών μελών μαζί. Το
πιο τρελό τους όνειρο βγαίνει αληθινό. Είναι το καλύτερο δώρο που
μπορεί να τους κάνει κανείς μετά το β(ευ)ρωομόλογο.
Η δεύτερη πρόταση αναφέρει ότι «η συνθήκη του Μάαστριχτ, επιτρέπει
σε κάθε μέλος-κράτος της Ε.Ε. να εξυπηρετεί εθνικό χρέος μέχρι το 60%
του Α.Ε.Π.. Από την αρχή της κρίσης το 2008, τα περισσότερα μέλη της
Ευρωζώνης έχουν ξεπεράσει αυτό το όριο. Προτείνουμε να δώσει η ΕΚΤ στα
κράτη-μέλη την ευκαιρία να μετατρέψουν το χρέος τους με την σύμβαση του
Μάαστριχτ, ενώ τα εθνικά μερίδια από το χρέος που θα μετατραπεί, θα
συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από το κάθε κράτος μέλος». Η πρόταση αυτή
όχι μόνο δεν μειώνει το χρέος του κράτους οφειλέτη, αλλά μετατρέπει την
ΕΚΤ σε εγγυητή της πληρωμής του έναντι των δανειστών. Υπάρχει κάποια
καλύτερη πρόταση για τους κερδοσκόπους που θέλουν να παίξουν παιχνίδια
με τα υποτιμημένα κρατικά ομολόγα της ευρωζώνης; Και μάλιστα υπό την
εγγύηση της ΕΚΤ.
Η τρίτη πρόταση κάνει λόγο για ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα με το
οποίο θα καταπολεμηθεί δήθεν η ύφεση. «Η Ε.Ε. έχει ήδη μια στρατηγική
ανάκαμψης και επαναφοράς στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ανάκαμψης για το 2020,
το οποίο στην ουσία έχει «συρρικνωθεί» από την λιτότητα. Προτείνουμε να
ξεκινήσει η Ε.Ε. ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα για να καταπολεμηθεί η
ύφεση, να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, να αποκατασταθεί η
εμπιστοσύνη στον ιδιωτικό τομέα και να ολοκληρωθούν οι δεσμεύσεις της
Συνθήκης της Ρώμης, για την αναβάθμιση του επίπεδου ζωής.»
Στην πραγματικότητα προτείνουν την επανεκκίνηση του Ευρωπαϊκού
Προγράμματος Ανάκαμψης για το 2020, το οποίο σκόνταψε όχι στην λιτότητα,
όπως λένε οι επιφανείς οικονομολόγοι, αλλά στην κατάρρευση της
διασυνοριακής ροής κεφαλαίου εντός της ευρωζώνης και εκτός. Να μην
ξεχνάμε ότι το συγκεκριμένο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα στην ουσία του
προωθείται με τα μνημόνια και το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης
που έχει τεθεί ήδη σε ισχύ και στερεί ακόμη και την σύνταξη του
προϋπολογισμού από τις αρμοδιότητες των κρατών μελών.
Η τέταρτη πρόταση αφορά τη δημιουργία ενός «εκτάκτου προγράμματος
Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το οποίο θα εγγυηθεί την πρόσβαση στη διατροφή
και στις βασικές ενεργειακές ανάγκες όλων των Ευρωπαίων, μέσω της
δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Τροφίμων, και θα ακολουθεί το
μοντέλο του αντίστοιχου προγράμματος των ΗΠΑ και ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα
Ελάχιστης Ενέργειας. Αυτά τα προγράμματα θα χρηματοδοτηθούν από την
Κομισιόν». Με άλλα λόγια η κρίση της κοινωνίας θα πρέπει να
αντιμετωπιστεί με προγράμματα φιλανθρωπίας και κουπόνια σίτισης. Και
μάλιστα για τους αναξιοπαθούντες. Μάλιστα η πρότασή τους προβλέπει
χρηματοδότηση από την κομισιόν, αλλά δεν κάνει λόγο ούτε καν για την
αποκατάσταση των κρατικών συστημάτων κοινωνικής μέριμνας και πρόνοιας
που σφαγιάζονται από την ευρωζώνη.
Βλέπετε οι μεγάλοι κερδοσκόποι διεθνώς έχουν ανακαλύψει ότι η
φιλανθρωπία είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες βιομηχανίες στον
κόσμο. Ιδίως για τα επόμενα χρόνια, όπου η καταστροφή της κοινωνίας θα
γενικευτεί προκειμένου να στηριχθούν οι τράπεζες και οι χρηματαγορές. Κι
έτσι το μόνο που χρειάζονται είναι επιφανείς οικονομολόγους που,
γεμάτοι ηθική αγανάκτηση, να προτείνουν χρηματοδοτούμενα προγράμματα
φιλανθρωπίας προς εκμετάλλευση των ιδιωτικών κυκλωμάτων φιλανθρωπίας και
φυσικά των γνωστών και μη εξαιρετέων ΜΚΟ, που συνήθως αποτελούν το
alter ego των πιο μεγάλων και των πιο αδίστακτων κερδοσκόπων παγκοσμίως.
Βλέπε πάλι Σόρος.
Η πρόταση αυτή χαρακτηρίζει το ήθος, το επίπεδο και τον χαρακτήρα
εκείνων που την προτείνουν. Λίγο ακόμη και θα κλείνουν τους
αναξιοπαθούντες σε ευρωπαϊκά εργασιακά κάτεργα, όπως τα βρετανικά
workhouses της εποχής του Ντίκενς, ή τα άσυλα για απόρους που
λειτουργούν κατά χιλιάδες στις ΗΠΑ και φροντίζουν να διαχειρίζονται και
να στιγματίζουν τα εκατομμύρια των δικαιούχων τους ως φύσει και θέσει
απόβλητα της ζωής. Αλλά μην ανησυχείτε. Αυτή την φορά θα έχουν λευκούς
τοίχους – όπως τα ψυχιατρεία – μεγάλες τηλεοράσεις και ιντερνέτ για να
χαζεύουν οι έγκλειστοι ωφελούμενοι τους επιφανείς οικονομολόγους να
εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους για την πρωτοφανή κοινωνική κρίση.
Αληθινά, άξιος ο μισθός τους!
