"Οι ιδέες δεν επηρεάζουν βαθιά τον άνθρωπο όταν διδάσκονται μόνο σαν ιδέες
και σκέψεις.
Συνήθως, όταν παρουσιάζονται μ΄ ένα τέτοιο τρόπο αντικαθιστούν κάποιες άλλες ιδέες• νέες σκέψεις παίρνουν τη θέση των παλιών σκέψεων, νέες λέξεις παίρνουν τη θέση παλιών λέξεων.
Έτσι όμως, το μόνο που έχει συμβεί είναι μια αλλαγή όρων και λέξεων.
Γιατί θα πρεπε να είναι διαφορετικά τα πράγματα;
Είναι τρομερά δύσκολο για ένα άνθρωπο να αγγιχτεί βαθιά από τις ιδέες και να συλλάβει την αλήθεια. Για να το καταφέρει αυτό, πρέπει να ξεπεράσει τη βαθιά ριζωμένη αντίσταση της αδράνειας, το φόβο του μήπως κάνει λάθος ή μήπως ξεκόψει από το κοπάδι.
Το να έρθει κανείς σ΄ επαφή με τις ιδέες δεν φτάνει, ακόμα κι αν οι ιδέες αυτές είναι από μόνες τους σωστές ή δραστικές. Οι ιδέες όμως επιδρούν πάνω στους ανθρώπους αν βιώνονται απ΄ αυτούς που τις διδάσκουν, αν προσωποποιούνται από το δάσκαλο, αν εγγράφονται στη σάρκα του.
Όταν ένας άνθρωπος εκφράζει την ιδέα της ταπεινοφροσύνης κι είναι ο ίδιος ταπεινός, όσοι θα τον ακούσουν θα καταλάβουν τι είναι η ταπεινοφροσύνη. Όχι μόνο θα καταλάβουν, αλλά θα πιστέψουν ότι μιλάει για μια πραγματικότητα και δε λέει απλώς λόγια. Το ίδιο ισχύει για όλες τις ιδέες που προσπαθεί να μεταδώσει ένας άνθρωπος, ένας φιλόσοφος ή ένας θρησκευτικός διδάσκαλος"
[Έριχ Φρομ, Πειθαρχία και Ελευθερία].
"Οι άνθρωποι φοβούνται τη σκέψη περισσότερο απ΄ οτιδήποτε άλλο στον κόσμο –περισσότερο από την καταστροφή, ακόμα κι απ΄ το θάνατο.
Η σκέψη είναι ανατρεπτική και επαναστατική, καταλυτική και φοβερή•
η σκέψη είναι ανελέητη απέναντι στα προνόμια, τους κατεστημένους θεσμούς και τις βολικές συνήθειες•
η σκέψη είναι αναρχική και άνομη, αδιάφορη απέναντι στην εξουσία, περιφρονητική απέναντι στη δοκιμασμένη σοφία των αιώνων.
Η σκέψη κοιτάζει τον πάτο της κόλασης και δε φοβάται. Βλέπει τον άνθρωπο, μια αχνή κουκίδα, να περιβάλλεται από απύθμενα βάθη σιωπής• κι ωστόσο, περνάει περήφανη κι άφοβη σαν να ήταν ο υπέρτατος άρχοντας του σύμπαντος.
Η σκέψη είναι δυνατή, σβέλτη κι ελεύθερη, είναι το φως του κόσμου κι η μεγαλύτερη δόξα του ανθρώπου.
Μα για να γίνει η σκέψη χτήμα των πολλών κι όχι προνόμιο των λίγων, θα πρέπει να ξεπεράσουμε το φόβο. Ο φόβος είναι εκείνος που κρατάει τους ανθρώπους–ο φόβος πως τα πιο πολύτιμα πιστεύω τους θ΄ αποδειχθούν αυταπάτες, ο φόβος πως οι θεσμοί που διέπουν τη ζωή τους θ΄ αποδειχτούν βλαβεροί, ο φόβος πως θ΄ αποδειχτούν κι οι ίδιοι λιγότερο άξιοι σεβασμού απ΄ όσα φαντάζονταν ότι ήταν.
Αν ο εργαζόμενος σκεφτεί ελεύθερα για την ιδιοκτησία, τι θα γίνουμε εμείς οι πλούσιοι;
Αν οι νέοι σκεφτούν ελεύθερα για το σεξ, τι θα γίνει η ηθική;
Αν οι στρατιώτες σκεφτούν ελεύθερα για τον πόλεμο, τι θα γίνει η στρατιωτική πειθαρχία;
Διώξτε μακρυά τη σκέψη!
Ας ξαναγυρίσουμε πίσω στα σκοτάδια της προκατάληψης για να μην κινδυνέψει η ιδιοχτησία, τα ήθη και ο πόλεμος!
Καλύτερα να είναι οι άνθρωποι κουτοί, αδρανείς και καταπιεστικοί παρά να΄ χουν ελεύθερη σκέψη.
Γιατί αν η σκέψη τους ελευθερωθεί μπορεί να μη σκέφτονται σαν κι εμάς. Κι αυτό το κακό θα πρέπει να το αποφύγουμε με κάθε μέσον.
Έτσι συλλογίζονται οι εχθροί της σκέψης μέσα στ΄ ασυνείδητα βάθη της ψυχής τους. Κι έτσι πράτουν στις εκκλησίες τους, τα σχολεία τους, τα πανεπιστήμια τους"
[Μπερτράν Ράσσελ].
Συνήθως, όταν παρουσιάζονται μ΄ ένα τέτοιο τρόπο αντικαθιστούν κάποιες άλλες ιδέες• νέες σκέψεις παίρνουν τη θέση των παλιών σκέψεων, νέες λέξεις παίρνουν τη θέση παλιών λέξεων.
Έτσι όμως, το μόνο που έχει συμβεί είναι μια αλλαγή όρων και λέξεων.
Γιατί θα πρεπε να είναι διαφορετικά τα πράγματα;
Είναι τρομερά δύσκολο για ένα άνθρωπο να αγγιχτεί βαθιά από τις ιδέες και να συλλάβει την αλήθεια. Για να το καταφέρει αυτό, πρέπει να ξεπεράσει τη βαθιά ριζωμένη αντίσταση της αδράνειας, το φόβο του μήπως κάνει λάθος ή μήπως ξεκόψει από το κοπάδι.
Το να έρθει κανείς σ΄ επαφή με τις ιδέες δεν φτάνει, ακόμα κι αν οι ιδέες αυτές είναι από μόνες τους σωστές ή δραστικές. Οι ιδέες όμως επιδρούν πάνω στους ανθρώπους αν βιώνονται απ΄ αυτούς που τις διδάσκουν, αν προσωποποιούνται από το δάσκαλο, αν εγγράφονται στη σάρκα του.
Όταν ένας άνθρωπος εκφράζει την ιδέα της ταπεινοφροσύνης κι είναι ο ίδιος ταπεινός, όσοι θα τον ακούσουν θα καταλάβουν τι είναι η ταπεινοφροσύνη. Όχι μόνο θα καταλάβουν, αλλά θα πιστέψουν ότι μιλάει για μια πραγματικότητα και δε λέει απλώς λόγια. Το ίδιο ισχύει για όλες τις ιδέες που προσπαθεί να μεταδώσει ένας άνθρωπος, ένας φιλόσοφος ή ένας θρησκευτικός διδάσκαλος"
[Έριχ Φρομ, Πειθαρχία και Ελευθερία].
"Οι άνθρωποι φοβούνται τη σκέψη περισσότερο απ΄ οτιδήποτε άλλο στον κόσμο –περισσότερο από την καταστροφή, ακόμα κι απ΄ το θάνατο.
Η σκέψη είναι ανατρεπτική και επαναστατική, καταλυτική και φοβερή•
η σκέψη είναι ανελέητη απέναντι στα προνόμια, τους κατεστημένους θεσμούς και τις βολικές συνήθειες•
η σκέψη είναι αναρχική και άνομη, αδιάφορη απέναντι στην εξουσία, περιφρονητική απέναντι στη δοκιμασμένη σοφία των αιώνων.
Η σκέψη κοιτάζει τον πάτο της κόλασης και δε φοβάται. Βλέπει τον άνθρωπο, μια αχνή κουκίδα, να περιβάλλεται από απύθμενα βάθη σιωπής• κι ωστόσο, περνάει περήφανη κι άφοβη σαν να ήταν ο υπέρτατος άρχοντας του σύμπαντος.
Η σκέψη είναι δυνατή, σβέλτη κι ελεύθερη, είναι το φως του κόσμου κι η μεγαλύτερη δόξα του ανθρώπου.
Μα για να γίνει η σκέψη χτήμα των πολλών κι όχι προνόμιο των λίγων, θα πρέπει να ξεπεράσουμε το φόβο. Ο φόβος είναι εκείνος που κρατάει τους ανθρώπους–ο φόβος πως τα πιο πολύτιμα πιστεύω τους θ΄ αποδειχθούν αυταπάτες, ο φόβος πως οι θεσμοί που διέπουν τη ζωή τους θ΄ αποδειχτούν βλαβεροί, ο φόβος πως θ΄ αποδειχτούν κι οι ίδιοι λιγότερο άξιοι σεβασμού απ΄ όσα φαντάζονταν ότι ήταν.
Αν ο εργαζόμενος σκεφτεί ελεύθερα για την ιδιοκτησία, τι θα γίνουμε εμείς οι πλούσιοι;
Αν οι νέοι σκεφτούν ελεύθερα για το σεξ, τι θα γίνει η ηθική;
Αν οι στρατιώτες σκεφτούν ελεύθερα για τον πόλεμο, τι θα γίνει η στρατιωτική πειθαρχία;
Διώξτε μακρυά τη σκέψη!
Ας ξαναγυρίσουμε πίσω στα σκοτάδια της προκατάληψης για να μην κινδυνέψει η ιδιοχτησία, τα ήθη και ο πόλεμος!
Καλύτερα να είναι οι άνθρωποι κουτοί, αδρανείς και καταπιεστικοί παρά να΄ χουν ελεύθερη σκέψη.
Γιατί αν η σκέψη τους ελευθερωθεί μπορεί να μη σκέφτονται σαν κι εμάς. Κι αυτό το κακό θα πρέπει να το αποφύγουμε με κάθε μέσον.
Έτσι συλλογίζονται οι εχθροί της σκέψης μέσα στ΄ ασυνείδητα βάθη της ψυχής τους. Κι έτσι πράτουν στις εκκλησίες τους, τα σχολεία τους, τα πανεπιστήμια τους"
[Μπερτράν Ράσσελ].
