Jean-Patrick Grumberg - Dreuz (Ισραήλ)
Το πραγματικό κλειδί για την κατανόηση των διαπληκτισμών της Τουρκίας με το Ισραήλ είναι η διαρκή σύγκρουση μεταξύ της διαιρεμένης Κύπρου, της Τουρκίας και της Ελλάδας.
Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, το Ισραήλ ανακάλυψε διαδοχικά μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα το ένα μετά το άλλο.
Πρώτον, ανακάλυψε 1,5 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου στην ξηρά στο Rosh Ha’ayin, που βρίσκεται περίπου 10 μίλια από την ακτή του Τελ Αβίβ. Ήταν μια μικρή αλλά σημαντική ανακάλυψη που προκάλεσε έντονη δραστηριότητα εξερεύνησης.
Στη συνέχεια έκανε την σημαντικότερη ανακάλυψη της τελευταίας δεκαετίας. Η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) εκτίμησε ότι ολόκληρη η λεκάνη Λεβιάθαν περιέχει 1,7 δισεκατομμύρια ανακτήσιμα βαρέλια πετρελαίου και 700 δισ. κυβικά μέτρα ανακτήσιμου φυσικού αερίου.
Έρευνες που έγιναν από τους εμπειρογνώμονες στην περιοχή Tamar, κυρίως από τον Αμερικανό σύμβουλο Netherland, Sewell & Associates, δείχνουν ότι το πεδίο Tamar περιέχει αποδεδειγμένα αποθέματα 217 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.
Τέλος, φαίνεται ότι το Ισραήλ κατέχει το δεύτερο μεγαλύτερο απόθεμα πετρελαίου σχιστόλιθου στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες (η Dreuz είχε πάρει συνέντευξη από τον επιστήμονα που είναι επιφορτισμένος με τη λειτουργία) (1), το οποίο θα μπορεί, εξαιρετικό γεγονός, να εξαχθεί με μηδενική περιβαλλοντική ζημία με υπόγειες θέρμανση / διύλιση / εξόρυξη.
Ας κάνουμε τους υπολογισμούς. 250 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πετρελαίου σχιστολίθου, 3,2 δισεκατομμύρια βαρέλια συμβατικού πετρελαίου, ήτοι αποθέματα ισοδύναμα με εκείνα της Σαουδικής Αραβίας. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν 1,5 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, ήτοι περίπου το 10% των αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο -και όλα αυτά ενώ οι δραστηριότητες εξερεύνησης του Ισραήλ μόλις άρχισαν.
Αυτό το οικονομικό θαύμα είχε ως συνεπεία να δυσαρεστήσει έναν μεγάλο αριθμό περιφερειακών παραγόντων πρόθυμων να πάρουν το μερίδιό τους από την πίτα -νόμιμα ή όχι. Η αντιπαράθεση έχει ήδη αρχίσει, και η γεωπολιτική κρίση που θα ξεκινήσει περιλαμβάνει και υπερβαίνει τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Η Κύπρος είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί νέες πηγές ενέργειας και ο Λίβανος (που υποστηρίζεται από το Ιράν), ανυπομονεί να ξεκινήσει το δικό του πρόγραμμα εξερεύνησης στα χωρικά του ύδατα.
Αυτή η διέγερση δεν κάνει παρά να επιδεινώσει παλιές αντιπαλότητες μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου από τη μία πλευρά, μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας, της Ρωσίας, της Συρίας από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος και οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας μπορούν επίσης να παρασυρθούν στη θύελλα.
Καλύτερα ακόμα, η Ρωσία είναι αποφασισμένη να ανταγωνιστεί με τις τουρκικές φιλοδοξίες για την περιφερειακή επιρροή, και δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο παρά να παρασυρθεί σε μια σύγκρουση.
Το Ισραήλ απέρριψε ψυχρά τις προτάσεις της Ρωσίας. Τον περασμένο Ιούνιο, η Ρωσία, μέσω της κρατικής εταιρείας παραγωγής πετρελαίου της Rosneft , προέβη σε διαβουλεύσεις με το Ισραήλ για μια ενδεχόμενη συμμετοχή στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του φυσικού αερίου, αλλά το Ισραήλ διέκοψε τις διαπραγματεύσεις λόγω έλλειψης μιας «αποτελεσματικής προσφοράς». Αυτή η προσβολή δεν πέρασε απαρατήρητη από τους Ρώσους.
Τον Μάιο, η Τουρκία, πρώην στρατηγικός σύμμαχος του Ισραήλ, και τώρα ένας από τους σκληρότερους επικριτές του, είχε προειδοποιήσει τις διεθνείς εταιρείες που προσπαθούν να αποκτήσουν μια άδεια εξερεύνησης από την κυπριακή κυβέρνηση -νέα σύμμαχος του Ισραήλ-- και τις έδωσε εντολή να «κάτσουν μακριά, stay away».
Φυσικά, το Ισραήλ ανταποκρίθηκε με την αποστολή πολεμικού στόλου για την προστασία των πετρελαϊκών συμφερόντων του.
Η Τουρκία προειδοποίησε τότε ότι θα εμποδίσει το Ισραήλ να αξιοποιήσει τους πόρους φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, και υπονόησε ότι θα μπορούσε να απαντήσει με τη χρήση βίας για να δείξει την αποφασιστικότητά της.
Αυτό έθεσε άμεση πρόκληση για την πολιτική των ΗΠΑ.
Διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν έντονο ενδιαφέρον για την ανατολική Μεσόγειο και τις χώρες που εκμεταλλεύονται τα αποθέματα φυσικού αερίου. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολιτικά και οικονομικά δεμένες και απροετοίμαστες οικονομικά για να υποστηρίξουν οποιαδήποτε νέα σύγκρουση. Ας μη ξεχάσουμε ότι δανείζονται κάθε δολάριο για τη χρηματοδότηση του στρατού τους, και ο αμερικανικός λαός δεν θα έβλεπε ευνοϊκά την ιδέα της χρηματοδότησης μιας νέας σύγκρουσης –ακόμη και για την προστασία του Ισραήλ.
Το πραγματικό κλειδί για την κατανόηση των διαπληκτισμών της Τουρκίας με το Ισραήλ είναι η διαρκή σύγκρουση μεταξύ της διαιρεμένης Κύπρου, της Τουρκίας και της Ελλάδας.
Ιδού ο λόγος.
Η Κύπρος διαιρέθηκε σε δύο ζώνες, ελληνική και τούρκική, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν το 1974 και κατέλαβαν το βόρειο τρίτο του νησιού της Κύπρου.
Οι πρόσφατες ανακαλύψεις κυπριακού φυσικού αερίου ενθάρρυναν ως εκ τούτου την Τουρκία να ανανεώσει τη διπλωματική εκστρατεία της για λογαριασμό των «Τουρκοκύπριων» στη δήθεν «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Γιατί; Για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που ισχυρίζεται ότι κατέχει. Έτσι, η Τουρκία ξεκίνησε τη δική της εξερεύνηση στα ανοικτά της Κύπρου, και με την παραμικρή επίθεση που ενδεχομένως θα κάνει (και δεν αποκλείεται να το κάνει) θα τροφοδοτήσει μόνο τις εντάσεις. Αυτό εξηγεί γιατί η Τουρκία και το Ισραήλ δεν αλληλοκοιτάζονται ακριβώς στο λευκό των ματιών, και ότι ο κόμβος βρίσκεται στην Κύπρο.
Οι εντάσεις κορυφώθηκαν όταν η κυπριακή κυβέρνηση (η νόμιμη κυβέρνηση, αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ) αποφάσισε να ανοίξει το δικό της πεδίο εκμετάλλευσης, την Αφροδίτη, στα ανοικτά της νότιας ακτής της. Το κοίτασμα αντιστοιχεί σε αυτό των Ισραηλινών, τον Λεβιάθαν. Καλύτερα ακόμα, πρόκειται πιθανώς για γεωλογική επέκταση του Ισραηλινού Λεβιάθαν. Να σημειώσουμε ότι η συμφωνία για το διαχωρισμό των ζωνών εκμεταλλεύσεων σύμφωνα με τα όρια των χωρικών υδάτων μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ ολοκληρώθηκε σε τρεις ημέρες, ενώ ο διαχωρισμός μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ δεν έχει καν αρχίσει πραγματικά, γιατί ο Λίβανος αρνείται όλους τους διεθνείς κάρτες και έχει τόσο περίεργες αξιώσεις που φοβηθήκανε οι πετρελαϊκές εταιρείες, και καμία δεν θέλει μέχρι αυτή τη στιγμή να υπογράψει οποιαδήποτε σύμβαση με τον Λίβανο.
Η Αφροδίτη λοιπόν, περιέχει λίγο περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Στις 19 Μαΐου, η Τουρκία χάραξε μια κόκκινη γραμμή. «Η Τουρκία δεν θα ανεχθεί οποιαδήποτε δραστηριότητα σε αυτή τη ζώνη», δήλωσε το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Αλλά 15 εταιρείες και κοινοπραξίες, συμπεριλαμβανομένων τη Novatec για τη Ρωσία, Eni για την Ιταλία, Total για τη Γαλλία και τη Petronas για τη Μαλαισία, ζητούν άδειες για να εκμεταλλευτούν την Αφροδίτη, όπως και ένδεκα άλλα πεδία εξερεύνησης στα νότια της Κύπρου.
Σε αυτό το σημείο, πολλοί διεθνείς παράγοντες θα μπορούσαν να μετατραπούν σε έναν εξαγριωμένο όχλο ενάντια σε εκείνους που θα ήθελαν να λεηλατήσουν τον πλούτο σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο του Ισραήλ και της Κύπρου.
Το σχέδιο του Ισραήλ και της Κύπρου είναι να παρέχουν το αέριο τους μέσω ενός κοινού αγωγού που θα περάσει μέσω Ελλάδας προς τη Δυτική Ευρώπη, και κατά συνέπεια να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι ιδιαίτερα ευτυχής για τη πιθανότητα να χάσει έναν μεγάλο πελάτη για το φυσικό αέριο του.
Αλλά από την άλλη πλευρά, η Τουρκία είναι αποφασισμένη να αποκαταστήσει την ιστορική επιρροή της στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, μετατρέποντας τη χώρα, φτωχή σε ενεργειακούς πόρους, σε έναν ενεργειακό κόμβο μεταξύ ανατολής και δύσης. Το σχέδιο αγωγού Ισραήλ / Κύπρου μέσω Ελλάδας και Ιταλίας για να προμηθεύσουν τον υπόλοιπο της Ευρώπης με πετρέλαιο και φυσικό αέριο την ενοχλεί αφάνταστα.
Αυτό αυξάνει τις προκλήσεις και εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη Ρωσία, μια από τις μεγάλες ενεργειακές δυνάμεις του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στον κόσμο, να προσπαθεί να βρει το μέσο να επωφεληθεί από αυτή την τεράστια αύξηση δραστηριότητας.
Επιπλέον, η Μόσχα είναι νευρική λόγω των περιφερειακών επιδιώξεων της Τουρκίας. Γιατί ο Ρώσος πρόεδρος σχεδιάζει επίσης να αποκαταστήσει την επιρροή που η Ρωσία είχε στην περιοχή μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αυτό τοποθετεί επομένως τη Ρωσία και την Τουρκία σε αντίθετες πλευρές, όπως και στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Η Μόσχα στηρίζει το καθεστώς της Δαμάσκου, έναν μακροπρόθεσμο πελάτη της, η Τουρκία υποστηρίζει τους αντάρτες. Και κανένας από τους δυο δεν εκτιμά τη νέα δύναμη του ισραηλινού πετρο-σέκελ, το οποίο απειλεί να διαταράξει την ισορροπία των δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Μόσχα δεν στερείται από συνδέσεις με τις «νεόπλουτες» χώρες. Έχει στενούς δεσμούς με τους Ελληνοκυπρίους, και η προσφορά οικονομικής βοήθειας προς την Κύπρο δικαιολογείται εν μέρει από το φόβο της να χάσει τη ναυτική βάση της στο συριακό λιμάνι της Ταρτούς, και την επείγουσα ανάγκη να ξαναβρεί μια βάση στη Μεσόγειο. Αν πέφτει το συριακό καθεστώς, η Ρωσία θα χάσει τη στρατιωτική βάση της στην περιοχή. Η Ρωσία ψάχνει για εναλλακτική βάση για το στόλο της Μαύρης Θάλασσας στην Κύπρο -ένα από τα επίκεντρα των ανακαλύψεων πετρελαίου.
Η Συρία διαθέτει επίσης μεγάλα αποθέματα πετρελαίου ανοικτά των ακτών της, γεγονός που δεν διέφυγε από τη Ρωσία. Αν πέφτει το συριακό καθεστώς, είναι βέβαιο ότι η επιθυμία της Ρωσίας να μαζέψει τα κομμάτια θα είναι μεγάλη.
Και αυτό δεν άργησε. Στις 21 Αυγούστου (2), η Ρωσία και η Συρία υπέγραψαν συμφωνία με την οποία η Συρία θα εξάγει το αργό πετρέλαιο της προς τη Ρωσία και θα λάβει σε αντάλλαγμα διυλισμένο πετρέλαιο. «Έπρεπε να βρούμε εναλλακτικές λύσεις» (JPG: στα μέτρα μποϊκοτάζ που επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης νέων επενδύσεων στη χώρα), δήλωσε ο Qadri Jamil, Υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων της Συρίας, ο οποίος έστειλε δύο αντιπροσωπείες στη Μόσχα για να συζητήσουν για μια οικονομική βοήθεια και ένα δάνειο. Η Ρωσία δεν έκανε καμία δήλωση σχετικά με αυτή τη συμφωνία ανταλλαγής πετρελαίου.
Συμπερασματικά, έχουμε από τη μία πλευρά το Ισραήλ, νέα μεγάλη πετρελαϊκή δύναμη και του φυσικού αερίου ς, αρκετά ισχυρή ώστε να αλλάξει πλήρως τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Από την άλλη, έχουμε τη Τουρκία, αποφασισμένη να διεκδικήσει -με τη βία αν χρειαστεί- το μερίδιο της στο πλούτο, και η Ρωσία, με περιφερειακούς μουσουλμάνους συμμάχους σε ελεύθερη πτώση. Στη συνέχεια, υπάρχει ο Λίβανος που υποστηρίζεται από το Ιράν, ο οποίος αναζητεί χρηματοδότηση για να αναπτύξει τους δικούς του υπεράκτιους πόρους φυσικού αερίου.
Και ο καλύτερος τρόπος προς τα εμπρός ήταν να ξεκινήσει ένας πόλεμος, στη Συρία για παράδειγμα, και στη συνέχεια, να τον εξαπλώσουν.
Και αυτό είναι ό, τι θα μπορούσε να συμβεί.
Jean-Patrick Grumberg
