Ορισμένοι
δημοσιογράφοι είχαμε πρόσβαση δύο μέρες πριν την αποδέσμευσή τους για να
μπορέσουμε να δημοσιεύσουμε παράλληλα με την ημέρα της αποδέσμευσής
τους στο Κρατικό Αρχείο. ΄Ετσι ξεκίνησα την κάλυψη και αυτών των
εγγράφων στην εφημερίδα Σημερινή από τις 27 Ιουλίου 2012. Παραθέτω πιο
κάτω για ευρύτερη ανάγνωση όλα τα σχετικά δημοσιεύματα, τα οποία έχει
ήδη κυκλοφορήσει και η Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο.
Παραθέτω και τους συνδέσμους (links) για τις δημοσιεύσεις στην εφημερίδα
Σημερινή.
Μέρος Α’ – 27/07/2012
«Αυτοδιάθεση = Διχοτόμηση»
Ο Μακάριος έλεγε στους Άγγλους το ’58 ότι θα αποκήρυσσε την Ένωση.
Οι Άγγλοι έδιναν οδηγίες στους Αμερικανούς για το είδος των πιέσεων που έπρεπε να ασκούν στους Κυπρίους.
«Ναι» Μακαρίου, χαμόγελο Καραμανλή
Σε τηλεγράφημά του ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, ημερ. 19
Σεπτεμβρίου 1958, ενημέρωνε το Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο ότι η κ.
Μπάρπαρα Κασλ (των Εργατικών), που έφθασε στην Κύπρο στις 17
Σεπτεμβρίου, αφού είδε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στην Αθήνα, του είπε τα
εξής: «Μου είπε ότι ο Μακάριος της είπε πως θα υποστήριζε μιαν
ανεξάρτητη Κύπρο και μπορούσε να προβεί σε δημόσια δήλωση πολύ σύντομα
αποκηρύσσοντας την Ένωση. Είπε (η Μπάρπαρα) ότι ο Καραμανλής ήταν
κατενθουσιασμένος όταν του το είπε και της είπε πως αν ο Μακάριος
προέβαινε σε τέτοια αποκήρυξη της Ενώσεως και υπέρ ανεξαρτησίας για την
Κύπρο, η ελληνική κυβέρνηση θα ανακοίνωνε αμέσως την υποστήριξή της για
τη δήλωση. Η κ. Κασλ ήταν πολύ θυμωμένη με την πρόταση διορισμού Τούρκου
αντιπροσώπου στην Κύπρο και είπε ότι θα πρέπει να αποτραπεί οπωσδήποτε
και ότι ήταν ο καιρός να αντιμετωπισθεί η τουρκική αδιαλλαξία». Η
Μπάρπαρα Κασλ θα επέστρεφε στις 21 στην Αθήνα, όπου θα ξανάβλεπε τον
Μακάριο προτού επιστρέψει στο Λονδίνο.
Η ανάγκη απομάκρυνσης του Γρίβα
Σε τηλεγράφημά του το Λονδίνο ημερ. 3 Μαΐου 1957, ενημέρωνε
μεταξύ άλλων και τον Κυβερνήτη στην Κύπρο ότι η αμερικανική πρεσβεία στο
Λονδίνο τους είχε γνωστοποιήσει ότι: «Σε συνέντευξη που πήρε από τον
Μακάριο ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, ο τελευταίος του υπέδειξε ότι
έπρεπε να αποκηρύξει τη βία και να υιοθετούσε τακτικές που ταιριάζουν
καλύτερα στο εκκλησιαστικό του σχήμα. Του τόνισε επίσης την
πραγματικότητα του τουρκικού στοιχείου. Ο Μακάριος φάνηκε να
αντιλαμβάνεται την ανάγκη απομάκρυνσης του Γρίβα από το νησί, όμως
σκεφτόταν ότι ο τελευταίος ίσως να ήταν απρόθυμος να φύγει με τόσους
πολλούς από τους συνεργάτες ήδη στις φυλακές με μακροχρόνιες ποινές.
Διερωτάτο κατά πόσο μπορούσε κάτι να γίνει γι΄ αυτό, αλλά δεν πήρε
απόκριση από τον Αμερικανό πρέσβη».
Και συμπληρώνει το τηλεγράφημα, «δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε
τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα να πάρει περαιτέρω πρωτοβουλίες σε σχέση
με τον Μακάριο εφόσον κάτι τέτοιο θα ενθαρρύνει τον Μακάριο να πιστεύει
ότι θα μπορεί να διαπραγματεύεται μαζί μας μέσω των Αμερικανών. Σε
τέτοια περίπτωση θα βρεθούμε εκτεθειμένοι σε αμερικανικές πιέσεις για
περισσότερες κινήσεις προς τον Μακάριο, για να τον καταφέρουμε να
ξεκινήσει διαπραγματεύσεις. Εν πάση περιπτώσει, οι Αμερικανοί το
ξεκαθάρισαν ότι δεν έχουν διάθεση ή πρόθεση να διαπραγματευτούν με τον
Μακάριο».
Να του πείτε…
Σημειώνεται ότι με δικό του τηλεγράφημα προς τον Υπ. Αποικιών
την προηγουμένη 2 Μαΐου 1957, ο Σερ Τζον Χάρτινγκ (κυβερνήτης στην
Κύπρο) ζήτησε όπως δοθούν οδηγίες στον αντιπρόσωπο της βρετ. κυβέρνησης
στην Αθήνα, να πει στον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα ότι αν δει τον
Μακάριο ξανά, να του επιστήσει την προσοχή στα εξής: Να βρει τρόπο (ο
Μακάριος) να πείσει τον ίδιο (τον κυβερνήτη) και την κυβέρνηση της Α.
Μεγαλειότητας ότι δεν θα ξανα-καταφύγει στη βία για να εξασφαλίσει τους
πολιτικούς του στόχους, θα αναγνωρίζει την ύπαρξη τουρκικής άποψης για
το Κυπριακό, θα δεχθεί την ανάγκη συζητήσεων και συμφωνίας μεταξύ της
κυβέρνησης της Α.Μ. και κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας, και ότι αν
συνέχιζε να επιμένει στην αυτοδιάθεση στο νησί στο σύνολό του, σύντομα
θα έκανε αναπόφευκτη τη διχοτόμηση.
Στο ίδιο μήνυμα ο Σερ Τζον Χάρτιγκ επίσης τόνιζε
επιγραμματικά ότι «οι Αμερικανοί θα πρέπει να πεισθούν να παίξουν ένα
θετικό και εποικοδομητικό και τίμιο, επαναλαμβάνω, τίμιο ρόλο στο να
βοηθήσουν να συμβιβαστούν οι δικές μας απόψεις και εκείνες των Ελλήνων
και Τούρκων…».
Αμερικανικές διευκολύνσεις και μεταφορά Αρχηγείου στην Κύπρο
Τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1951, με τις διαβουλεύσεις για ένταξη της Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, συζητήθηκε και η πιθανότητα και η Κύπρος να εντασσόταν στην περιοχή του ΝΑΤΟ, όμως υπήρξαν διαφορετικές απόψεις για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και η τελική απόφαση του Λονδίνου ήταν όπως αφήσουν το θέμα να μελετηθεί αργότερα.
Τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1951, με τις διαβουλεύσεις για ένταξη της Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, συζητήθηκε και η πιθανότητα και η Κύπρος να εντασσόταν στην περιοχή του ΝΑΤΟ, όμως υπήρξαν διαφορετικές απόψεις για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και η τελική απόφαση του Λονδίνου ήταν όπως αφήσουν το θέμα να μελετηθεί αργότερα.
Παράλληλα, ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων Μέσης
Ανατολής, Στρατηγός Ρόπερτσον, ενημέρωνε εμπιστευτικά τον κυβερνήτη
στην Κύπρο για την πιθανότητα τόσο το αρχηγείο των βρετανικών δυνάμεων
στη Μέση Ανατολή όσο και η υπό σκέψη δημιουργία αρχηγείου συμμαχικών
δυνάμεων να μεταφερόντουσαν αμφότερα στην Κύπρο. Ο κυβερνήτης τού
επισήμανε, όμως, ότι η Κύπρος δεν μπορούσε υπό τις υφιστάμενες
δυνατότητες να δεχθεί άλλους 300 πόσω μάλλον 3.000 υπηρεσιακούς σε
τέτοια περίπτωση…
Τον ίδιο καιρό και υψηλόβαθμοί Αμερικανοί στρατιωτικοί
έφθασαν στο νησί για μελέτη πιθανών διευκολύνσεων που θα χρειαζόντουσαν
για την παραχώρηση αμερικανικών πολεμικών βάσεων, στα πλαίσια των
αγγλο-αμερικανικών συμφωνιών.
Μέρος Β’ – 28/07/2012
Ασκούσαν υπέρμετρη βία
Τα έγγραφα καταδεικνύουν τις αγριότητες – Οι Βρετανοί
«εκδικούνταν» τον φόνο Βρετανίδας στην Αμμόχωστο, με τεράστιο μίσος και
μένος.
ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ήθελαν να εργοδοτήσουν ανακριτές από την Τουρκία.
Με χθεσινά δημοσιεύματα τους, τόσο η «Γκάρντιαν» όσο και
οι «Τάιμς» του Λονδίνου πρόβαλαν τις νέες αποδεσμεύσεις των βρετανικών
εγγράφων για την Κύπρο, με τους χαρακτηριστικούς τίτλους «Έγγραφα
αποκαλύπτουν ωμότητες των βρετανικών στρατευμάτων στην Κύπρο τη δεκαετία
του ’50» και καταγράφουν την υπέρμετρη αγριότητα των Βρετανών
στρατιωτών εναντίον των Ελληνοκυπρίων, δίδοντας έμφαση στα γεγονότα
Αχερίτου και Αμμοχώστου. Επίσης, η «Γκάρντιαν» προσθέτει ότι αναφορές
στα έγγραφα για πληροφοριοδότες έχουν λογοκριθεί.
Η δολοφονία της Κάθριν Κάτλιφ
Τα έγγραφα αναφέρονται και στα γεγονότα της 3ης Οκτωβρίου
1958 στην Αμμόχωστο, όπου πυροβολήθηκε και πέθανε η Βρετανίδα Κάθριν
Κάτλιφ και τραυματίστηκε σοβαρά δεύτερη Βρετανίδα, και στις άγριες
επιθέσεις Βρετανών που ακολούθησαν εναντίον Ελληνοκυπρίων, με αποτέλεσμα
τον θάνατο της 12χρονης Ιωάννας Ζαχαριάδη και άλλων δύο Ελληνοκυπρίων
και τον τραυματισμό πολλών άλλων. Τα έγγραφα αναφέρονται σε διάφορα
βρετανικά δημοσιεύματα που καταδίκαζαν την υπερβολική και αδικαιολόγητη,
όπως έγραψαν, βία εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Οι άλλοι δύο
Ελληνοκύπριοι, θύματα των επιθέσεων, ήσαν ο Παναγιώτης Χρυσοστόμου 37
ετών και ο Ανδρέας Λουκά 17 ετών.
Βιαιότητες
Τα έγγραφα περιγράφουν πώς συμπεριφέρθηκαν Βρετανοί
στρατιώτες στις 3 Οκτωβρίου 1958 εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Μια τέτοια
αναφορά λέει:
«Περνώντας από το Κομμουνιστικό Κλαμπ ακούσαμε σπάσιμο
τζαμιών και ερευνώντας βρήκαμε μια ομάδα από στρατιώτες να σπάνε τα
παράθυρα και τα έπιπλα του κλαμπ. Με διαταγή του Major Russell-Smith
τούς διαλύσαμε.
Σχεδόν 15 λεπτά αργότερα και καθώς προχωρούσαμε προς την
κατεύθυνση του αστυνομικού σταθμού, και πάλιν συνοδευόμενοι από τον
Major Russell-Smith, είδα ένα όχημα της Αστυνομίας της ΡΑΦ με
αστυνομικούς της ΡΑΦ και έναν Ελληνοκύπριο. Ένας αστυνομικός της ΡΑΦ
φαινόταν να κλοτσούσε συνεχώς τον άνθρωπο στο έδαφος. Προσπεράσαμε το
όχημα, το σταματήσαμε και τους διατάξαμε να σταματήσουν να κλοτσάνε τον
Κύπριο. Υπήρχαν δύο αξιωματικοί στο όχημα, ένας του Στρατού και ένας της
ΡΑΦ».
Δεκαέξι Ελληνοκύπριοι (τραυματισμένοι) είχαν συλληφθεί μετά
τους πυροβολισμούς εναντίον των δύο Βρετανίδων και κρατούνταν στο
νοσοκομείο της Αμμοχώστου (μεταξύ των και ο Ανδρέας Λουκά, 17 χρονών,
που πέθανε).
Επεισόδιο στην Αχερίτου
Στις 30 Ιουλίου 1958, σε συμπλοκή βρετανικής περιπόλου με
ομάδα χωρικών από το χωριό Αχερίτου, της περιοχής Αμμοχώστου, σκοτώθηκαν
από πυροβολισμούς των σωμάτων ασφαλείας των αποικιοκρατών δύο άοπλοι
Ελληνοκύπριοι, ένας εκ των οποίων, όπως γράφτηκε, ήταν τυφλός. Αρχικά η
περίπολος πρόσεξε έναν νεαρό σε ποδήλατο και από πίσω του να τον
ακολουθεί μεγάλη ομάδα χωρικών.
Η περίπολος, γράφουν τα έγγραφα, σταμάτησε τον νεαρό που ήταν
18 ετών και ο οποίος έτρεχε, με την εντύπωση ότι κινδύνευε, και τον
έθεσε υπό την προστασία της. Το πλήθος, μεταξύ των οποίων και έξι
γυναίκες, τους ακολούθησε πετροβολώντας την περίπολο. Τελικά τρία μέλη
της περιπόλου πυροβόλησαν με αποτέλεσμα να χτυπηθεί θανάσιμα στο κεφάλι
ένας χωρικός. Αργότερα πυροβολήθηκε και δεύτερος στην κοιλιά και πέθανε
και εκείνος. Ο νεαρός, σύμφωνα με τα έγγραφα, είπε πως ίσως οι χωρικοί
να εξέλαβαν την περίπολο ως τουρκική.
Τι ιδέα!
Ενδιαφέρουσες είναι και οι αναφορές στην αναζήτηση ανακριτών
τον Μάιο του 1956. Χρειαζόντουσαν 21 ανακριτές, αλλά μόνο 5 διέθεταν.
Τους Bon, Dalston (της RAF), Periera, Dear και Lewis. Αναζητούσαν
ανακριτές μεταξύ του στρατεύματος με γνώση της ελληνικής γλώσσας. Όμως
ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι η αναφορά ότι υπήρξε και εισήγηση για την
πιθανότητα εργοδότησης ανακριτών από την… Τουρκία!
Στην αναζήτηση αυτή ετοιμάστηκε κατάλογος όλων των
αξιωματούχων της κυβέρνησης που μιλούσαν Ελληνικά και οι αρχηγοί των
στρατιωτικών επιτελείων ζήτησαν από το Γραφείο Αποικιών κατά πόσο
μπορούσαν να αυξηθούν οι μισθοί των ανακριτών, σε μια προσπάθεια να
βρεθούν περισσότεροι για να καλύψουν τις ανάγκες. Π.χ. καταγράφεται ότι
για τοπικό προσωπικό (ανακριτών) ο μισθός ήταν £1.000 και με τις
επιπλέον απολαβές έφθασε τις £1.430 ετησίως. Για προσωπικό από τη
Βρετανία ο μισθός ήταν £1.750 το χρόνο…
Επιχείρηση “Mousetrap”
Τον Νοέμβριο του 1958 βρίσκουμε ότι η Περιφερειακή Επιτροπή
Ασφάλειας εισηγήθηκε όπως, όσοι αγωνιστές («τρομοκράτες») σκοτώνονταν,
μεταφέρονταν για θάψιμο στις Κεντρικές Φυλακές με τ΄ όνομα της
επιχείρησης «Ποντικοπαγίδα» (Mousetrap). Η εισήγηση συζητήθηκε στην
Περιφερειακή Επιτροπή Ασφάλειας στη Λευκωσία και σε σχετική , ημερ. 1η
Δεκεμβρίου 1958, καταγράφηκε ότι αυτή αποφάνθηκε, κατόπιν αρνητικής
τοποθέτησης του Βοηθού Αρχηγού Αστυνομίας Λευκωσίας, να μην υιοθετηθεί η
σχετική εισήγηση. Γράφει η αναφορά:
«Το να μεταφέρονται τα πτώματα τρομοκρατών στο Γενικό
Νοσοκομείο Λευκωσίας, σίγουρα θα δώσει αφορμή για ανεπιθύμητα
περιστατικά, όπως όταν απέτισαν οι Ελλληνοκύπριοι του προσωπικού στο
Νοσοκομείου Λευκωσίας φόρο τιμής στη σορό του Μάτση. Αυτό προκάλεσε
μεγάλη προσβολή στην τουρκική κοινότητα».
Μέρος Γ’- 30/07/2012
Οι Βρετανοί σχεδίασαν τα πράγματα να κυλήσουν με συγκεκριμένη σειρά
Πρώτα ανεξαρτησία, μετά διχοτόμηση.
Οι Βρετανοί σχεδίασαν τα πράγματα να κυλήσουν με συγκεκριμένη σειρά.
Το 1957, σχεδόν 20 χρόνια πριν από την εισβολή, οι Άγγλοι
ανέλυαν πώς θα βολέψει καλύτερα την Τουρκία η διζωνικότητα, την οποία,
τώρα, προωθεί η δική μας πλευρά!
Τα νέα «Ξεχασμένα έγγραφα» αναφέρονται στους βασανισμούς και
κακομεταχείριση συλληφθέντων μελών της ΕΟΚΑ και άλλων, και περιέχουν ένα
μεγάλο αριθμό καταθέσεων και μαρτυριών -«ισχυρισμών» alleged- όπως
προβάλλονται Ελληνοκυπρίων, με πολλές χειρόγραφες καταθέσεις και σε
ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν καταθέσεις για το κάθε χωριό χωριστά.
Όμως καλύπτουν και άλλες πτυχές, όπως η βρετανική προώθηση
της διχοτόμησης, η σκέψη ανάγκης τουρκικού εποικισμού στο νησί για να
καλυφθεί ο αναγκαστικός ξεριζωμός Ελληνοκυπρίων από την τουρκική ζώνη, η
ανταλλαγή περιουσιών, σημεία που έχουν άμεση σχέση με τη σημερινή
κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Κυπριακό, η πιθανότητα μεταφοράς στην
Κύπρο του βρετανικού αρχηγείου Μέσης Ανατολής, δήλωση της Μπάρπαρα Κασλ
για τη συνάντησή της με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον Σεπτέμβριο του 1958
και άλλα.
Στα νέα έγγραφα βρίσκουμε, επίσης, και κάποια βολιδοσκόπηση
των αποικιοκρατών, μεταξύ Υπ. Αποικιών και κυβερνήτη στην Κύπρο, την
περίοδο Σεπτεμβρίου 1958, για μεταφορά και περιορισμό του Αρχιεπισκόπου
Μακαρίου από την Αθήνα στην Κύπρο. Και ως καλύτερος τόπος για τέτοια
κράτηση θεωρήθηκε το μοναστήρι του Σταυροβουνίου, αν και σημειώνεται ότι
ερευνούσαν και άλλες πιθανότητες.
Διχοτόμηση
Τα νέα έγγραφα μάς δίνουν και μιαν ακόμη πολύ καλή εικόνα του
όλου διχοτομικού σκεπτικού πολιτικής που ακολούθησαν οι Βρετανοί μετά
την κατάστρωση των διάφορων διχοτομικών χαρτών και σχεδίων, που
ξεκίνησαν από το κυβερνείο στην Κύπρο τον Ιούνιο του 1956, με εντολή του
Λονδίνου, και στη συνέχεια μελετήθηκαν από το Υπ. Εξωτερικών και Υπ.
Αποικιών στο Λονδίνο. Προσθέτοντας και νέους χάρτες και τρόπους
διχοτόμησης της Κύπρου, με τρόπο που να ικανοποιούσε τις τουρκικές
απαιτήσεις.
Κατ’ αρχήν αναφέρεται δήλωση του Δρος Φαζίλ Κουτσιούκ, όπως
δημοσιεύθηκε στη «Χαλκίν Σεσί» στις 16 Ιανουαρίου 1958. Ο Δρ Κουτσιούκ,
πρόεδρος του κόμματος «Η Κύπρος είναι τουρκική» και ηγέτης των
Τουρκοκυπρίων, αφού είχε συνάντηση, σημειώνεται, με τον Τούρκο υπ.
Εξωτερικών Φατίν Ζορλού, τόνισε ότι η τουρκική κοινότητα δεν θα δεχθεί
άλλη λύση από τη διχοτόμηση. «Εκείνο που θέλουμε είναι μόνο Διχοτόμηση
και θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να την κατορθώσουμε. Οι Τουρκοκύπριοι
πιστεύουν σ΄ αυτό και ήδη κάνουν όλες τις αναγκαίες διευθετήσεις για
Διχοτόμηση, που θα τους εγγυηθεί το μέλλον τους», δήλωσε ο Δρ Κουτσιούκ.
Οι Αμερικανοί δεν δέχονταν
Ο μόνιμος αντιπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στα Ηνωμένα
Έθνη κ. Pierson Dixon, με επιστολή του προς τον Sir William Hayter του
Φόρεϊν Όφις, ημερ 21 Ιουνίου 1957, σημείωνε μεταξύ άλλων: «… Νιώθω
υποχρεωμένος να προειδοποιήσω ότι η πολιτική διχοτόμησης στην Κύπρο
πιθανότατα να αντιμετωπίσει δυσκολίες, εκτός και αν εξασφαλίσουμε την εκ
των προτέρων συμφωνία των Αμερικανών ότι θα μας υποστηρίξουν πλήρως». Ο
κ. Dixon προειδοποιούσε ότι η πολιτική διχοτόμησης θα αντιμετωπιζόταν
αρνητικά από τα Ηνωμένα Έθνη, με πιθανές κυρώσεις, εκτός και αν
διαμόρφωναν την πολιτική τους.
Ο κ. Dixon εισηγήθηκε πως θα ήταν καλό να αφήσουν τους
Αμερικανούς και ίσως και τον κ. Σπάακ (γενικό γραμματέα τότε του ΝΑΤΟ)
να προχωρήσουν με κάποια απόπειρα να εξασφαλίσουν ελληνική και τουρκική
αποδοχή σε λύση ανεξαρτησίας πρώτα, και μόνον όταν αποτύχουν όλες οι
προσπάθειες να απαιτήσουν από τους Αμερικανούς να τους υποστηρίξουν για
διχοτόμηση. Ως η μόνη πιθανή πορεία υπό τις περιστάσεις. «Φοβάμαι πολύ,
όμως, ότι αν προχωρήσουμε με διχοτόμηση δίχως να δείξουμε ότι δοκιμάσαμε
όλες τις άλλες πιθανότητες και δίχως να έχουμε πείσει τους Αμερικανούς
ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση, θα αντιμετωπίσουμε τρομερές
δυσκολίες στα Ηνωμένα Έθνη», έγραψε.
Το «τουρκικό μέρος»
Στις 29 Ιουνίου 1957, ο αποικιακός Γραμματέας A. F. J.
Reddaway σημείωνε ότι μήνυμα από το Υπ. Αποικιών επιβεβαίωνε ότι η
τουρκική κυβέρνηση δεν δεχόταν ενωμένο κράτος και πίστευε (η τουρκική
κυβέρνηση) ότι η κυβέρνηση της Α. Μεγαλειότητας είχε συμφωνήσει ως θέμα
αρχής για διχοτόμηση. Ενδιαφέρον το πιο κάτω σχόλιο, εν όψει συνεδρίας
που θα είχαν τον Μάιο του 1957 στο κυβερνείο στη Λευκωσία, για τα σχέδιά
τους για διχοτόμηση. Έγραψε ο αναπληρωτής κυβερνήτης προς τον κυβερνήτη
μεταξύ άλλων, προωθώντας τουρκικές αξιώσεις:
«… Η πέμπτη επιλογή είναι μία πιθανότητα που ανέφερε πρόσφατα
η τουρκική κυβέρνηση. Θα σημαίνει πλειοψηφία Ελλήνων κάτω από τουρκική
διοίκηση στο τουρκικό μέρος και μια μειονότητα Τούρκων κάτω από ελληνική
διοίκηση στο ελληνικό μέρος. Είναι όμως δύσκολο πως, δίχως σημαντική
μετακόμιση Ελληνοκυπρίων από το τουρκικό μέρος, αυτή η λύση να
ικανοποιεί την Τουρκία. Θα αφήσει 4/5 του πληθυσμού αποτελούμενου από
εχθρικούς Έλληνες σε περιοχή τεράστιας στρατηγικής σημασίας για την
Τουρκία.
Εάν, όπως φαίνεται λογικό, η Τουρκία χρειαστεί σημαντική
τουρκική πλειοψηφία σ΄ αυτήν την περιοχή, θα πρέπει να εισαγάγει
Τούρκους είτε από το ελληνικό μέρος της Κύπρου είτε από την Τουρκία την
ίδια. Εν πάση περιπτώσει, Ελληνοκύπριοι θα πρέπει να μετακινηθούν για να
κάνουν χώρο γι΄ αυτούς. Αν η νήσος διχοτομηθεί αμέσως μεταξύ Ελλήνων
και Τούρκων, αφήνοντας μικρούς θαλάμους βρετανικής κυριαρχίας, το
πρόβλημα της αναδιανομής πληθυσμού Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων θα
παραμείνει. Η διαφορά θα είναι ότι αυτό θα είναι ευθύνη της Ελλάδας και
της Τουρκίας να το διευθετήσουν μεταξύ τους.
Μέθοδοι διχοτόμησης
Ακόμα πιο ενδιαφέρον πέραν των λεπτομερέστατων υπολογισμών
για διχοτόμηση και τους οποίους έχουμε δημοσιεύσει με πληθώρα χαρτών
πριν από χρόνια ανά τις αποδεσμεύσεις τους, είναι οι μέθοδοι που
καταγράφονται στα νέα αυτά έγγραφα, αναφορικά με τους τρόπους που θα
γινόταν κατορθωτή η σταδιακή διχοτόμηση, ενόψει των δυσκολιών και των
ενστάσεων από πλευράς διεθνούς κοινότητας και κυρίως των Αμερικανών.
Διαβάζουμε λοιπόν κάτω από τον υπότιτλο «Μέθοδοι για επιβολή
διχοτόμησης», πως δύο μέθοδοι λήφθηκαν υπόψη:
Α) Άμεση διχοτόμηση εντός σχετικά σύντομου χρονικού
διαστήματος (υπολογίστηκαν τέσσερα χρόνια). Αυτή θα συνεπάγεται
καταναγκαστική μετακόμιση πληθυσμού.
Β) Σταδιακός διπολισμός (gradual polarisation) των δύο
κοινοτήτων μέσω πολιτικών και οικονομικών πιέσεων. Αυτό μπορεί να
χρειαστεί πέντε με δέκα χρόνια.
Η πρώτη μέθοδος θα χρειαστεί μια προσεγμένη επιχείρηση… Η
δεύτερη μέθοδος θα συνεπάγεται μακροχρόνιο σχεδιασμό, που θα
αντιμετωπίσει δυσκολίες. Αυτή η διαδικασία θα είναι όμως λιγότερο
οδυνηρή και σίγουρα λιγότερο δαπανηρή για την κυβέρνηση της Α.
Μεγαλειότητας και της κυπριακής κυβέρνησης (αποικιακής) από την άμεση
διχοτόμηση. Οι κάτοικοι που θα βρεθούν στη λανθασμένη πλευρά της
διχοτόμησης θα υπόκεινται σε πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, με στόχο
να τους αναγκάσουν όσο και να μην το θέλουν, να πάρουν την πρωτοβουλία
να ξεριζωθούν και να εγκατασταθούν ξανά στη σωστή πλευρά της γραμμής.
Οι οικονομικές πιέσεις θα επιβληθούν με νομοθεσία, που θα
απαγορεύει τις πωλήσεις ακίνητης περιουσίας ή τη μεταβίβασή τους ως δώρο
σε κληρονόμους σε Ελληνοκύπριο στην τουρκική ζώνη ή σε Τουρκοκύπριο
στην ελληνική ζώνη. Θα δημιουργηθεί μια Επιτροπή Ανταλλαγής Περιουσιών, η
οποία θα αγοράζει τις ακίνητες περιουσίες που θα προσφέρονται σ΄ αυτήν
από έναν Ελληνοκύπριο στην τουρκική ζώνη ή το αντίθετο και θα
ξανα-πωλείται η περιουσία σε Ελλληνοκύπριο στην ελληνική ζώνη ή
αντίθετα. Η τιμή της ακίνητης περιουσίας θα παγώσει π.χ. στις τιμές
αγοράς του 1956… (Αυτή η τακτική έχει εκπληκτικές ομοιότητες με τη
σημερινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το περιουσιακό).
Σταδιακός διαχωρισμός σε δύο ζώνες
Και από τα έγγραφα αυτά, που συμπληρώνουν
όλα τα προηγούμενα που έχουμε υπόψη και μελετήσαμε όλα αυτά τα χρόνια
μέχρι σήμερα, το συμπέρασμα είναι ένα και συγκεκριμένο: Η πολιτική της
Βρετανίας ήταν και παραμένει διχοτομική για το νησί ως τελική λύση, όπως
επιθυμούσε από το 1955 η Τουρκία και όπως υποσχέθηκαν στην Τουρκία με
τη δήλωσή τους της 19ης Δεκεμβρίου 1956 από τη Βουλή των Κοινοτήτων,
βάσει των μυστικών συμφωνιών που έκανε στην Κωνσταντινούπολη ο υπ.
Αποικιών με την τουρκική κυβέρνηση στις 16 Δεκεμβρίου 1956.
Αλλά λόγω απροσπέραστων δυσκολιών (εκτός των οικονομικών
επιβαρύνσεων προς τη βρετανική κυβέρνηση) κυρίως των αμερικανικών
αντιδράσεων για τέτοια λύση και των δυσκολιών που θα αντιμετώπιζαν οι
Βρετανοί στα Ηνωμένα Έθνη, αποφάσισαν, σε συνεργασία με την Τουρκία, να
εφαρμόσουν την πολιτική σταδιακής προώθησης του διαχωρισμού σε δύο
ζώνες, χρησιμοποιώντας παράλληλα τον παράγοντα χρόνο, με την Τουρκία να
«διευθετεί» τις προϋποθέσεις… όπως έγραψαν στα συμπεράσματά τους το
1957, «η διχοτόμηση θα αντιπροσωπεύει μια σκόπιμη απόφαση προτιμώντας τη
φιλία της Τουρκίας… η διχοτόμηση συμφέρει στα τουρκικά συμφέροντα».
Μέρος Δ’- 31/07/2012
Αυτοδιάθεση χάριν συνθήματος
Ο Μακάριος φοβόταν ότι θα τον αποκαλούσαν προδότη, αν άλλαζε λεκτικό.
Καθ’ οδόν στην εξορία, ο Μακάριος, μετά την αρχική έκπληξη,
ήταν ήρεμος. Μόνο αφού πέρασαν 13 ώρες πτήσης ρώτησε τον πιλότο ποιος
ήταν ο προορισμός τους.
Σύμφωνα με τους Βρετανούς και, όπως προκύπτει από τη νέα
αποδέσμευση εγγράφων του Φόρεϊν Όφις αυτές τις ημέρες (τα πρώτα τρία
μέρη δημοσίευσε αναλυτικά η «Σ» την περασμένη εβδομάδα), ο Μακάριος δεν
πίστευε στην αυτοδιάθεση, πριν από την έναρξη του αγώνος. Αξιοσημείωτο
είναι, δε, και το γεγονός πως από τον Ιούλιο 1954 οι αποικιοκράτες
έκαναν σκέψεις για εξορία τόσο του Μακαρίου όσο και άλλων κληρικών. Πιο
συγκεκριμένα, με επιστολή του ημερ. 24 Ιουνίου 1955 το Γραφείο Αποικιών,
απαντώντας στον τότε κυβερνήτη Sir Robert Armitage -ο οποίος φαίνεται
να ήταν εκείνος που πρότεινε την εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου μαζί
με άλλους κληρικούς- αποκαλύπτει ότι η νομική πτυχή τέτοιας εξορίας είχε
ξεκινήσει να συζητείται από τις 30 Ιουλίου 1954!
Δεν σας συμφέρει η Ένωση
Στις 27 Ιουνίου 1955, ο Αρχιδιάκονος Goldie στη Λευκωσία είχε
μακρά συζήτηση με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Στην αναλυτική αναφορά του
προς τον κυβερνήτη ο Αρχιδιάκονος έγραψε πως προσπάθησε να πείσει τον
Μακάριο ότι η Ένωση με την Ελλάδα δεν ήταν προς το συμφέρον των
Ελληνοκυπρίων και παρουσιάζει τον Μακάριο να ήταν «φοβισμένος από τους
τρομοκράτες (ΕΟΚΑ), νιώθει προσωπικά να κινδυνεύει, και δεν τολμά να
καταδικάζει ανοικτά τη βία. Άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το σύνθημα
”Ένωση και μόνον Ένωση” παραδίδει τον ίδιο και τον λαό του δεμένους
χέρια-πόδια στην Αθήνα. Θα καλωσόριζε μια συνθηκολόγηση, και είναι πολύ
πρόθυμος να συζητήσει, φτάνει να του δοθούν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα
εμπλακεί σε δυσκολίες με τον λαό του, αν στο τέλος του λεχθεί απλά ότι η
κατάσταση ”δεν αλλάζει”.
»Ο Μακάριος είπε ότι έχει πολύ δυνατούς αντιπάλους και για να
μπορέσει να προχωρήσει θα έπρεπε η βρετανική κυβέρνηση να δώσει
σίγουρες ενδείξεις αλλαγής στην πολιτική της». Και έγραψε συγκεκριμένα ο
Αρχιδιάκονος στην αναφορά του: «Παραδείγματος χάριν, είπε (και εδώ
γράφω ό,τι ακριβώς είπε) ”εάν η βρετανική κυβέρνηση μπορούσε να κάνει
μια δήλωση όπως, το μέλλον της Κύπρου δεν έχει τίποτα να κάνει με την
Αθήνα και επομένως δεν μπορούμε να συζητήσουμε το θέμα με την Αθήνα,
αλλά αναγνωρίζουμε ότι η Κύπρος ανήκει στον λαό της Κύπρου, μια τέτοια
δήλωση μπορούσε να γίνει η βάση για συζήτηση”. (For
instance, he said (and here I quote his actual words) ”If the British
Government would make a declaration of this sort, the future of Cyprus
has got nothing to do with Athens, and we cannot therefore discuss the
question with Athens, but we recognise that Cyprus belongs to the people
of Cyprus, such a declaration could become a basis for discussions”)».
Μυστική συνάντηση.
Όμως τα έγγραφα αυτά μας αποκαλύπτουν και κάτι άλλο. Με
τηλεγράφημά του ημερ. 25 Φεβρουαρίου 1955 προς τον Υπουργό Αποικιών, ο
τότε κυβερνήτης της Κύπρου Sir R. Armitage (σημειώνεται ότι πριν αρχίσει
ο αγώνας της ΕΟΚΑ και πριν λάβει χώρα η Τριμερής του Λονδίνου) τον
ενημέρωνε πως ο Κρανιδιώτης είχε δει τον Durrell (που ήταν επικεφαλής
του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών τότε) και του είπε ότι ο
Αρχιεπίσκοπος ήταν διατεθειμένος να έχει μυστική συνάντηση μαζί του στις
8 το απόγευμα στις 28 Φεβρουαρίου, στο Μοναστήρι του Κύκκου, κοντά στη
Λευκωσία. Η συνάντηση θα ήταν μυστική και δεν θα γινόταν καμία
ανακοίνωση. Αν παρεμπιπτόντως γινόταν γνωστή, θα συμφωνούσαν σε ένα
κοινό ανακοινωθέν όπως π.χ. «Επιβεβαιώνεται ότι ο κυβερνήτης πρόσφατα
είδε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στη Λευκωσία για συζητήσεις και ανταλλαγή
απόψεων. Γίνεται αντιληπτό ότι ο Αρχιεπίσκοπος έκανε δήλωση σχετικά με
το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Κυπρίων».
Αυτοδιάθεση επειδή…
Ο Αρχιεπίσκοπος, αναφέρει το τηλεγράφημα του Armitage προς το
Λονδίνο, επιμένει στην ανακοίνωση να γίνεται αναφορά στην αυτοδιάθεση
γιατί, αλλιώς α) θα τον αποκαλέσουν προδότη οι κομμουνιστές και οι
εξτρεμιστές εθνικιστές, β) αυτό είναι ένα σύνθημα και δεν θα χρειάζεται
να πει ακριβώς τι λέχθηκε και γ) θεωρεί ότι ο ίδιος έχει πολύ
περισσότερα να χάσει αν απομακρυνθεί από τη θέση του «όχι σε
συμβιβασμό», που επαναλαμβάνει συχνά, παρά όσα έχουμε να χάσουμε και η
κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητας. (Person
named insists on the communiqu? referring to self determination because
a. he will otherwise be called a traitor by the communists and extreme
nationalists, b) it is a slogan which has been explained ad nauseam and
he will therefore not have to elaborate what was actually said and c) he
considers that he has much more to lose by coming away from his oft
repeated position of no compromise than I or H.M.G. have..)
Ποιοι γνώριζαν για την εξορία.
Πέραν των ήδη αποδεσμευμένων βρετανικών εγγράφων που μας
αποκάλυψαν πριν από δύο δεκαετίες, ότι η εξορία Μακαρίου βρισκόταν υπό
συζήτηση μεταξύ του Γραφείου Αποικιών και του κυβερνήτη των Σεϋχελλών
από τον Σεπτέμβριο του 1955, τα νέα αυτά έγγραφα μάς αποκάλυψαν κάτι που
δεν γνωρίζαμε, ότι δηλαδή το όλο θέμα ξεκίνησε να μελετάται από τον
Ιούλιο του 1954. Αλλά, επίσης, στρατιωτική έκθεση ημερ. 8 Μαΐου 1956 μας
δίνει και λεπτομέρειες ως προς το ποιοι γνώριζαν για το σχέδιο εξορίας
και όχι μόνον. Αναφέρει το έγγραφο με το ιστορικό της υπόθεσης:
«… Η πιθανότητα εξορίας ορισμένων κληρικών συζητήθηκε αρχικά
τον Σεπτέμβριο του 1955. Έγιναν τα σχέδια για τη σύλληψη του Μητροπολίτη
Κερύνειας και του Γραμματέα του Πολύκαρπου Ιωαννίδη… Σ΄ αυτό το στάδιο
είχαν προειδοποιηθεί μόνο ένας στρατιωτικός και ένας αξιωματικός
Αστυνομίας για την κάθε επιχείρηση. Έγινε και ολοκληρωμένο σχέδιο για τη
σύλληψη του Αρχιεπισκόπου. Και πάλιν μόνο ένας στρατιωτικός και ένας
αξιωματικός της Αστυνομίας γνώριζαν.
»Μεταξύ Σεπτεμβρίου 1955 και μέσα Φεβρουαρίου 1956 έξι
αξιωματικοί ήσαν τα μόνα πρόσωπα που γνώριζαν για την επιχείρηση, εκτός
από ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης. Τα σχέδια επιβλέπονταν κατά
διαστήματα. Κατά τη διάρκεια των πρώτων συζητήσεων μεταξύ του κυβερνήτη
και του Αρχιεπισκόπου έγινε καθαρό ότι, σε περίπτωση αποτυχίας, θα
προχωρούσαμε στη σύλληψη και εξορία του Αρχιεπισκόπου, του Μητροπολίτη
Κερύνειας, του Γραμματέα του και του Παπασταύρου, ιερέα της εκκλησίας
Φανερωμένης στη Λευκωσία...».
Η σύλληψη έγινε καθώς ο Αρχιεπίσκοπος, μετά την κατάρρευση
των συνομιλιών, έφευγε για την Αθήνα. Και γράφει χαρακτηριστικά στο
στρατιωτικό έγγραφο: «... Ο Αρχιεπίσκοπος, μετά την αρχική έκπληξη, ήταν
ήρεμος και κουβέντιαζε με τον συνοδό του. Μόνο αφού πέρασαν 13 ώρες
πτήσης είναι που ρώτησε τον καπετάνιο του αεροπλάνου ποιος ήταν ο
προορισμός τους. Επίσης, ήρεμος και αξιοπρεπής παρέμεινε και ο
Μητροπολίτης. Καθώς συνάντησε τον Αρχιεπίσκοπο στο αεροδρόμιο έδειξε
κάποια ικανοποίηση και είπε ότι θα τα πήγαιναν καλά οι δύο τους».
Συζητούσαν αν θα χρησιμοποιήσουν εναντίον μας «Sickening Gas»
Στις 28 Οκτωβρίου 1955 ο Υπουργός Αποικιών, σε τηλεγράφημά του προς τον κυβερνήτη στην Κύπρο, αναφερόταν σε ένα είδος αερίου ονόματι Sickening Gas. Από την απάντηση υπολογίζεται ότι το θέμα ήγειρε ο κυβερνήτης. Ο υπουργός απαντούσε ότι λίγη πείρα είχαν για τη χρήση του. Δεν το είχαν χρησιμοποιήσει στη Malaya και τα αποθέματα είχαν καταστραφεί. Μόνο μία φορά το χρησιμοποίησαν στο Χόνγκ Κόνγκ το 1952...
Στις 28 Οκτωβρίου 1955 ο Υπουργός Αποικιών, σε τηλεγράφημά του προς τον κυβερνήτη στην Κύπρο, αναφερόταν σε ένα είδος αερίου ονόματι Sickening Gas. Από την απάντηση υπολογίζεται ότι το θέμα ήγειρε ο κυβερνήτης. Ο υπουργός απαντούσε ότι λίγη πείρα είχαν για τη χρήση του. Δεν το είχαν χρησιμοποιήσει στη Malaya και τα αποθέματα είχαν καταστραφεί. Μόνο μία φορά το χρησιμοποίησαν στο Χόνγκ Κόνγκ το 1952...
Ανέφερε ότι το συγκεκριμένο αέριο επιδρά 8-12 λεπτά μετά την
εκτόξευσή του, ότι θεωρείται πολεμικό όπλο... και θα έπρεπε να το
παραγγείλουν από τις ΗΠΑ. Όμως εισηγήθηκε στον κυβερνήτη τη χρήση
δακρυγόνων χειροβομβίδων, πιο αποτελεσματικές και λιγότερο θανατηφόρες
από το είδος που χρησιμοποιεί ο στρατός, και ζήτησε να τον ενημερώσει
ποιο είδος θα ήθελε...
(Σημ. Με κάθε επιφύλαξη μού δόθηκε η πληροφορία από δική μας
πλευρά ότι ένα περίεργο, για πρώτη φορά, είδος δακρυγόνου χρησιμοποίησαν
οι Άγγλοι κατά την κηδεία του Χαραλάμπου Μούσκου στις 17.12.1955, στην
πρώην Πλατεία Μεταξά στη Λευκωσία, που έκαιγε, όπως θυμούνται μάρτυρες,
τρομερά τα μάτια).
Μέρος Ε’- 01/08/2012
Πώς οι Άγγλοι συμπεριφέρονταν στους φυλακισμένους της ΕΟΚΑ.
Κακοποιούσαν βάναυσα αγωνιστές
«Ελληνίδες μητέρες και Έλληνες πατέρες δεν λυγίζουν», έγραφαν
οι γονείς του Νίκου Βρακά, τον οποίο οι Βρετανοί εξόρισαν, επειδή
έπασχε από φυματίωση.
Ο ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ Adeney διαμαρτυρήθηκε για τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Ομορφίτα.
Από τα νέα έγγραφα για τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, τα οποία
αποδέσμευσε την περασμένη εβδομάδα το Φόρεϊν Όφις, ξεχωρίζει η περίπτωση
του αγωνιστή Νίκου Βρακά, ο οποίος είχε αρρωστήσει με βαριά φυματίωση.
Έγραψε σε τηλεγράφημά του προς το Γραφείο Αποικιών ημερ. 8.5.1958 ο
κυβερνήτης Φουτ:
«Έχουμε έναν τρομοκράτη κατάδικο Νίκο Βρακά, ο οποίος
καταδικάστηκε σε 15 χρόνια για κατοχή όπλων. Ήταν ομαδάρχης στα βουνά
και θα είναι πολύ χρήσιμος στην ΕΟΚΑ αν τον πάρουν πίσω. Έχει αρρωστήσει
με φυματίωση (active pulmonary tuberculosis).
Δεν μπορεί να κρατηθεί σε φυλακή εδώ. Δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε
τη μεγάλη στρατιωτική φρούρηση που χρειάζεται για να τον έχουμε σε
σανατόριο, για ένα μόνο άτομο. Για πολιτικούς λόγους αποκλείσαμε την
εισήγηση να τον αφήσουμε να πάει στην Ελλάδα και η μόνη εναλλακτική λύση
είναι να πάει στο Ηνωμένο Βασίλειο... Ενημερώστε μας επειγόντως αν το
Υπ. Εσωτερικών μπορεί να τον δεχθεί στο Η.Β... ως μετανάστη με
περιορισμούς («prohibited immigrant») για να μην μπορεί να επιστρέψει εδώ (Κύπρο). Αλλιώς θα είναι ελεύθερος».
Πρωτοφανή βασανιστήρια.
Ο αγωνιστής Νίκος Βρακάς ήταν 23 χρονών, με αριθμό καταδίκου
8446 και μεταφέρθηκε στο Λονδίνο τον Μάιο του 1958, όπου και κρατήθηκε
σε ξεχωριστή φυλακή σε απομόνωση από άλλα μέλη της ΕΟΚΑ, που επίσης
μεταφέρθηκαν σε φυλακές της Αγγλίας.
Στις 21 Ιουνίου 1958 η εφημερίδα της Κύπρου «Ελευθερία»
δημοσίευσε μιαν ανοικτή επιστολή των γονέων του Νίκου Βρακά, Θεοφάνη και
Ελένης Βρακά, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ελληνίδες μητέρες και
Έλληνες πατέρες δεν λυγίζουν». Ολόκληρη η επιστολή μεταφρασμένη στα
αγγλικά βρίσκεται στα νέα «ξεχασμένα έγγραφα» της αποικιοκρατικής
κυβέρνησης, που διασώθηκαν χάρη στην αγωγή των πρώην Μάου Μάου στο
Λονδίνο. Παραθέτω ορισμένα αποσπάσματα της εν λόγω επιστολής που με
«ευχαρίστηση», όπως έγραψε η «Ελευθερία», δημοσίευσε τότε.
«... Μετά τους βανδαλισμούς, τις δολοφονικές επιθέσεις των
Τούρκων βανδάλων και τη σφαγή των ειρηνικών Κοντεμενιωτών, χάθηκε κάθε
περίπτωση εμπιστοσύνης που είχαν οι Έλληνες της Κύπρου στις ούτω
καλούμενες φιλελεύθερες αρχές σας. Η απαγωγή και εξορία του αγαπητού μας
γιου Νίκου Θεοφάνους Βρακά σφράγισε την πλήρη εξουδετέρωση τέτοιων
ελπίδων. Ο γιος μας Νίκος Βρακάς συνελήφθη στις 2 Ιανουαρίου 1956,
υπέστη πρωτοφανή βασανιστήρια στα κακόφημα κελιά της Ομορφίτας από τους
ανακριτές και μεταφέρθηκε μετά στη Βαστίλη της Κύπρου σε αθλία
κατάσταση, με όλα τα σημάδια της κακοποίησής του εμφανή στο σώμα του...
όταν και άρχισε ο σιγανός θάνατός του. Ο γιος μας ήταν υγιής και
δυνατός, και ποτέ του δεν ένοιωσε άρρωστος... Του αρνήθηκαν οι ικανές
αρχές σωστή ιατρική περίθαλψη, περιορισμένος στα κελιά των Κεντρικών
Φυλακών με νερό και ψωμί».
Στο σανατόριο αλλά…
Η κατάστασή του χειροτέρευε από μέρα σε μέρα, μέχρι που οι
πολιτικοί κρατούμενοι απείλησαν ότι θα έκαναν απεργία μέχρι θανάτου αν
δεν μεταφερόταν σε σανατόριο, αναφέρουν, περαιτέρω, οι γονείς του
αγωνιστή.
«Ο Έλληνας γιατρός επέμενε ότι έπρεπε να μετακινηθεί αμέσως
σε σανατόριο πριν ήταν πολύ αργά, ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί με
στρατιωτική φρουρά στο σανατόριο Αθαλάσσας. Και εκεί, αντί να του δοθεί
ιατρική περίθαλψη, τον πρόσεχαν 30 στρατιώτες με τις κάννες των όπλων
τους στραμμένες πάνω του μέρα και νύχτα...»
«Πού είναι οι φιλελεύθερες αρχές σου, κυβερνήτη Φουτ, για τις
οποίες υπερηφανευόσουν όταν ήλθες εδώ, τουναντίον έριξες λάδι στη
φωτιά, φυλάκισες και εξόρισες κόσμο, και συλλαμβάνεις με μεγαλύτερο
σθένος από τον προκάτοχό σου Βαρώνο Χάρτινγκ. Να είσαι σίγουρος, όμως,
ότι οι Ελληνίδες μητέρες και οι Έλληνες πατέρες δεν λυγίζουν. Με τις
πράξεις σου, μας ενδυναμώνεις για ελευθερία. Εσύ όμως λερώνεις τη χώρα
σου και την ιστορία σου. Η μεταφορά πολιτικών κρατουμένων στη Βρετανία
θα είναι ακόμα ένα μαύρο στίγμα στην ιστορία, μαζί με άλλα τέτοια...».
Τον εξόρισαν χωρίς να το πουν σε κανέναν.
Ο Νίκος Βρακάς μεταφέρθηκε σε φυλακή του Λονδίνου δίχως καν
να ενημερωθούν μέλη της οικογένειάς του... Η βαρυσήμαντη επιστολή των
γονέων του, μετά από πέραν του μισού αιώνα, έρχεται και παρουσιάζει
διαχρονική σημασία. Εκδικείται την αδικία, τις ωμότητες των Βρετανών
στην Κύπρο και απαιτεί δικαίωση.
Απαιτεί σεβασμό στην ιστορία και στην αλήθεια.
Ο αγωνιστής Νίκος Βρακάς είναι αδελφός του Λοΐζου Βρακά, εκδότη της εφημερίδας «Τα Νέα» Λονδίνου.
Έστελναν Τούρκους στη Λειτουργία!
Οι αποδεσμευμένοι φάκελοι περιλαμβάνουν και διαμαρτυρία της
Αρχιεπισκοπής Κύπρου, με υπογραφή του Πρωτοσύγκελλου Καλλίνικου, ημερ.
18 Μαρτίου 1957, προς τον Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας,
καταγγέλλοντας ότι κατά την ώρα της Θείας Λειτουργίας διατάσσονταν
Τούρκοι φύλακες, μουσουλμάνοι το θρήσκευμα, να φυλάνε τους
εκκλησιαζόμενους χριστιανούς φυλακισμένους.
Και ζήτησε όπως διευθετηθεί το ζήτημα για να μην έκλεινε η εκκλησία.
«Οι μέθοδοι στα κελιά μάς ντροπιάζουν».
Έξω φρενών έγινε η αποικιακή κυβέρνηση στην Κύπρο και η διεύθυνση της Αστυνομίας, όταν ο Αρχιδιάκονος Adeney
ξεσπάθωσε εναντίον των όσων λάμβαναν χώρα στα κρατητήρια Ομορφίτας.
Συγκεκριμένα, την Κυριακή 12 Μαΐου 1957, στο κήρυγμά του στην εκκλησία
ενώπιον πολλών υψηλόβαθμων μελών του Αστυνομικού Σώματος, ο Αρχιδιάκονος
αναφέρθηκε στις πρακτικές (μεθόδους) που χρησιμοποιούνταν στα κελιά των
κρατητηρίων Ομορφίτας, οι οποίες τους ντρόπιαζαν όλους.
Σύμφωνα με τη σχετική αναφορά, είχε προηγηθεί μάλιστα
μακροσκελής επιστολή του Αρχιδιάκονου προς τον Αρχηγό της Αστυνομίας για
τα τεκταινόμενα στην Ομορφίτα, στην οποία αναφερόταν στους κακούς
αξιωματούχους που είχε ο Αρχιαστυνόμος εκεί. Τόσο θύμωσε ο Αρχηγός της
Αστυνομίας, γράφει η έκθεση, που κατέσχισε την επιστολή και δεν του
απάντησε. Πίστευε ότι ο Αρχιδιάκονος ήταν επηρεασμένους από τις αναφορές
στον Τύπο και ότι πολύ περισσότερο ευθυνόταν η σύζυγος του
Αρχιδιακόνου.
Χειρόγραφη επιστολή ημερ. 16.4.1958 προς τον κυβερνήτη, από
την Επιτροπή κρατουμένων στη Κοκκινοτριμιθιά, κατέγραφε, επίσης,
καταγγελίες για κακομεταχείριση, ενημέρωνε για τον λόγο που στις
10.4.1958 όλοι οι κρατούμενοι εκεί προέβησαν σε 24ωρη απεργία πείνας...
Απέκλεισαν επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού
ΣΤΙΣ 21 Μαρτίου 1957 έφθασε στην Κύπρο ο David de Tram,
εκπρόσωπος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Είχε επισκεφθεί την Κύπρο και
προηγουμένως τον Δεκέμβριο του 1955. Σε αναφορά του προς το Λονδίνο,
ημερ. 29 Μαρτίου 1957, ο αναπληρωτής κυβερνήτης αναφέρει ότι επισκέφθηκε
τις Κεντρικές Φυλακές στη Λευκωσία, τα κρατητήρια Πύλας και
Κοκκινοτριμιθιάς, και μίλησε με κρατουμένους. Ο κ. de Tram
όμως ήταν καθαρά προβληματισμένος από τις κατηγορίες για
κακομεταχείριση που του ανέφεραν οι κρατούμενοι, με τις επιτροπές των
οποίων είχε κλειστές συναντήσεις.
Ο αξιωματούχος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού ζήτησε να
επισκεφθεί και τα κρατητήρια Ομορφίτας, όπου, όπως του είπαν οι
κρατούμενοι, λάμβαναν χώρα οι περισσότερες ανακρίσεις. Ο αναπληρωτής
κυβερνήτης τού αρνήθηκε την πρόσβαση. λέγοντας ότι δεν έχουν τίποτα να
κρύψουν, όμως οι επιχειρησιακές ανάγκες είχαν προτεραιότητα. Γράφει το
έγγραφο:
«Δεν είχαμε τίποτα να κρύψουμε, όμως οι επιχειρησιακές
ανάγκες έρχονται πρώτες και για τον λόγο αυτό δεν ήμουν διατεθειμένος να
διακόψω τις ανακρίσεις προσώπων που είχαν πρόσφατα συλληφθεί και
ανακρίνονταν εκεί».
Ο κ. de Tram
είπε ότι οι κρατούμενοι ήσαν απογοητευμένοι μαζί του, γιατί ανέμεναν να
τους επισκεπτόταν συχνότερα. Ζήτησε αν μπορεί να έχει αλληλογραφία μαζί
τους μέσω του γραφείου του στη Βηρυτό. Του απάντησαν και σ’ αυτό όχι.
Το σκεπτικό για την άρνηση είχε ως εξής:
«Αποφάσισα ότι θα εξέθετε την κυβέρνηση αν κρατούμενοι, οι
δικηγόροι τους και πολιτικοί μάθαιναν ότι μπορούν να κάνουν το δικό τους
για θέματα αντιδικίας, μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού».
Μέρος Στ’- 02/08/2012
Οι Τούρκοι παραπονούντο ότι κινδύνευαν από τους Έλληνες.
Έστηναν σκηνικό φόβου
Ο Κουτσιούκ κατήγγειλε στους Βρετανούς διάφορα ανυπόστατα
αλλά, μετά από έρευνα, οι αποικιοκράτες κατέληξαν ότι ήταν αποτέλεσμα
διαστρέβλωσης γεγονότων.
ΠΟλΙΤΙΚΟ ΚΑΠΝΟ χαρακτήριζαν οι Άγγλοι τους ισχυρισμούς του Φαζίλ Κουτσιούκ.
Όπως αποκαλύπτεται από τα νέα αποδεσμευθέντα
έγγραφα, όταν ο Δρ Φαζίλ Κουτσιούκ ισχυρίστηκε ότι οι Τουρκοκύπριοι σε
όλα τα χωριά της Κύπρου απειλούνταν από τους Ελληνοκυπρίους και ζούσαν
με φόβο άμεσης φυσικής επίθεσης, η κυβέρνηση της Κύπρου (αποικιακή)
έστειλε τηλεγράφημα στο Λονδίνο και στην Άγκυρα, απορρίπτοντας τους
τουρκικούς ισχυρισμούς ως ανυπόστατους. (Έγγραφο ημερ. 9.1.1958).
Η έρευνα.
Ο Αρχηγός των Δυνάμεων προέβη σε έρευνα, ζητώντας από όλους
τους Διοικητές να απαντήσουν και όλοι είπαν ότι κανένα τέτοιο επεισόδιο
δεν σημειώθηκε, δεν υπήρχαν κρούσματα απειλών ή προκλήσεων με απειλές
εναντίον των Τούρκων, με μόνο μία εξαίρεση την περιοχή Αμμοχώστου, όπου
υπήρξαν τρεις αναφορές τον Δεκέμβριο και μία τον Ιούλιο, όμως σε καμία
περίπτωση τα επεισόδια δεν ήσαν σοβαρά ή είχαν συνέχεια.
«Ενδιαφέρει το γεγονός ότι τα επεισόδια σε Κνώδαρα και
Βιτσάδα στις 10 Δεκεμβρίου ήσαν γεγονότα όπου Τούρκοι προκάλεσαν
Έλληνες, που υποστηρίζει τη γενική μας άποψη ότι είναι οι Έλληνες που
είναι πολύ πιο φοβισμένοι παρά οι Τούρκοι».
Συνέβαινε το αντίστροφο
Σε Αλλη αναφορά προς τον Υπ. Αποικιών και το Φόρεϊν Όφις από το κυβερνείο στη
Λευκωσία καταγράφονται τα εξής:
«Κατά τη διάρκεια συνάντησης του κυβερνήτη τον Δεκέμβριο
(1957), ο Κουτσιούκ και οι συνάδελφοί του αναφέρθηκαν σε πολλούς μύθους
επιθέσεων κατά των Τούρκων σε μικτά χωριά, όμως λίγες λεπτομέρειες
μπορούσαν να δώσουν. Αυτές οι λεπτομέρειες ερευνήθηκαν και βρήκαμε ότι
κυρίως ήσαν διαστρεβλώσεις γεγονότων. Π.χ. το σχίσιμο τροχών αυτοκινήτων
στην Αμμόχωστο όλων των κοινοτήτων, περιλαμβανομένου μόνο ενός Τούρκου,
χρησιμοποιήθηκε ως επίθεση κατά των Τούρκων. Έρευνα που έγινε από όλους
τους Διοικητές επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει καμπάνια επιθέσεων και στη
μεγαλύτερη περιοχή της νήσου ελάχιστη ή καθόλου ανησυχία μεταξύ των
Τούρκων ότι βρίσκονται σε φυσικό κίνδυνο. Στην ουσία οι Έλληνες μάλλον
ανησυχούν περισσότερο για τον κίνδυνο από τους Τούρκους, παρόλο τον
πολιτικό καπνό του Κουτσιούκ...».
Οι αναφορές Χρυσαφίνη.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1954, ο δικηγόρος Γιώργος Χρυσαφίνης
επισκέφθηκε το Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο (το οποίο επισκεπτόταν κατά
διαστήματα) και εξέφρασε απόψεις για το Κυπριακό. Είπε ότι στην Κύπρο
σχεδόν όλοι είχαν την ιδέα ότι προσφυγή στα Ηνωμένα Έθνη θα οδηγούσε σε
μετάβαση στην Ελλάδα. Η συμβουλή του ήταν να γίνει ό,τι ήταν δυνατό να
ελαττωθεί η σημασία της συζήτησης στα Η.Ε...
Αν πράγματι επικρατούσε ηρεμία τους επόμενους μήνες, υπήρχε η
πιθανότητα συνταγματικών εξελίξεων... εκτός από ένα μεγάλο κίνδυνο.
Ο κίνδυνος αυτός ήταν η πιθανότητα ανεύθυνοι από την Ελλάδα
να μπουν στη νήσο και να προκαλέσουν πράξεις βίας. Ο ίδιος πίστευε ότι
υπήρχε η ευδιάκριτη πιθανότητα μια μυστική οργάνωση να προβεί σε
προσπάθειες επίθεσης εναντίον προσώπων, και ονόμασε δύο ως πιθανούς
στόχους, τους Κληρίδη και Τορναρίτη...
Γράφει, επίσης, η αναφορά:
«Ο Χρυσαφίνης ρώτησε αν γνωρίζουμε για σεβαστά ποσά χρημάτων
που καταφθάνουν σε διάφορους από την Ελλάδα στην Κύπρο... Είπε ότι δεν
πρέπει να γίνει τίποτα που να αποδυναμώνει τη Βρετανική Κοινοπολιτεία εν
καιρώ που αυτή είναι ένας από τους προμαχώνες εναντίον του
Κομμουνισμού». (This was that irresponsibles from
Greece might get into the island and perpetrate some violent act. He,
himself, thought that there was a distinct possibility that a secret
society might make attempts against individuals, the two potential
targets he mentioned being Clerides and Tornaritis…).
«Θα προστατεύσουμε τον Τορναρίτη».
Είχε όμως προηγηθεί ήδη επιστολή του κυβερνήτη Sir Robert Armitage
προς το Γραφείο Αποικιών 20 Αυγούστου για το θέμα Τορναρίτη και η οποία
απαντήθηκε στις 28 Αυγούστου, η οποία έλεγε πως το Γραφείο Αποικιών
πράγματι είχε αμφιβολίες για τον διορισμό του Τορναρίτη στη θέση του
Γενικού Εισαγγελέα... Όμως πείσθηκαν με τις διαβεβαιώσεις άλλων
αξιωματούχων του Γ. Αποικιών.
«Αν βάλαμε τον Τορναρίτη στη θέση να δέχεται ευθύνες που του
είναι δύσκολες ως Ελληνοκύπριο, παραδεχόμαστε ότι το κάναμε με τα μάτια
μας ανοικτά, αν και δεν είχαμε τη σημερινή κατάσταση υπόψη. Ελπίζουμε,
όπως εισηγείστε, η πίεση να πέσει κάτω. Αν όμως φανεί ότι η θέση
Τορναρίτη ενοχλεί και ακόμα περισσότερο αν βρεθεί σε προσωπικό κίνδυνο,
θα είμαστε ξεκάθαρα υποχρεωμένοι να τον βοηθήσουμε. Αυτό θα συνεπάγεται
μάλλον τη μετάθεσή του σε άλλη αποικία. Σε εμπιστευτική επιστολή του ο
Τορναρίτης υπέδειξε την ετοιμότητά του να δεχθεί θέση εκτός της
νήσου...».
Σημείωναν ότι αυτό δεν θα ήταν εύκολο, καθώς τα αγγλικά του
Τορναρίτη δεν ήσαν άριστα, όμως αν αντιμετώπιζαν το χειρότερο, θα
μελετούσαν τη μετάθεσή του εκτός Κύπρου.
(Αργότερα ο Τορναρίτης μετατέθηκε όντως στο Γραφείο Αποικιών
στο Λονδίνο και εστάλη μαζί με τον Γραμματέα του Λόρδου Ράτκλιφ στις
Σευχέλλες, με ειδική αποστολή να μεταφέρουν εμπιστευτικό μήνυμα της
βρετανικής κυβέρνησης προς τον Μακάριο, λίγο πριν από την απελευθέρωσή
του από την εξορία.)
Σύλληψη Πολυβίου, διαμαρτυρία Χρυσαφίνη.
Σύμφωνα με τα νέα έγγραφα, αρχές του 1957, ο γαμπρός του
Γεώργιου Χρυσαφίνη, Γιώργος Πολυβίου, συνελήφθη από τις αποικιακές Αρχές
για ανάμιξη με την ΕΟΚΑ.
Στις 25 Απριλίου 1957, η αποικιακή κυβέρνηση στη Λευκωσία
ενημέρωσε τον Σερ Τζον Μάρτιν, του Γραφείου Αποικιών, ότι ο κ. Πολυβίου
αφέθη ελεύθερος μαζί με πολλούς άλλους τις εβδομάδες που πέρασαν, στα
πλαίσια των δεσμεύσεων που έδωσαν κατά την απελευθέρωση του
Αρχιεπισκόπου από τις Σεϋχέλλες. Και ότι θα τον άφηναν ελεύθερο αμέσως
μετά την επιστροφή του κυβερνήτη στην Κύπρο. Όμως ο Γιώργος Χρυσαφίνης
είχε ο ίδιος πει στον John Reddaway
(αποικιακό γραμματέα) ότι προτιμούσε να αναβάλουν την απελευθέρωσή του
μέχρι που να περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων κρατουμένων, για να μην τύχει
προσοχής.
Σε άλλη ενημέρωση προς το Λονδίνο αναφέρεται ότι προτού αφεθεί ελεύθερος ο Πολυβίου, ο John Reddaway είδε
τον Χρυσαφίνη και του είπε ότι ο κυβερνήτης ήταν ικανοποιημένος ότι
υπήρχε βάση για την κράτηση του Πολυβίου, όμως, ήταν έτοιμος υπό το φως
πρόσφατων εξελίξεων, να τον αφήσει ελεύθερο ως πράξη χάριτος.
Για την απόφασή του εκείνη, ο κυβερνήτης έλαβε υπόψη, γράφει
το έγγραφο, τις υπηρεσίες του Χρυσαφίνη προς την κυβέρνηση στο παρελθόν.
Ο Χρυσαφίνης παρουσιάστηκε υπόχρεος για την απόφαση, αλλά επέμενε ότι ο
Πολυβίου ήταν αθώος και κατηγόρησε το Σπέσιαλ Μπραντς για προσπάθειες
ανάμιξης του ιδίου και του γαμπρού του στις δραστηριότητες της ΕΟΚΑ...
Ήταν θυμωμένος γιατί η σύλληψη του γαμπρού του έγινε πίσω από την πλάτη
του, ενόσω ο ίδιος απουσίαζε εκτός Κύπρου, και το θεωρούσε στην ουσία
σαν να του τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια του, γιατί, οποιαδήποτε
πρωτοβουλία και να αναλάμβανε στο πολιτικό πεδίο, θα εκλαμβανόταν ως
επακόλουθο της απελευθέρωσης του Πολυβίου.
Μέρος Ζ’ (τελευταίο) - 08/08/2012
Υπονόμευαν την ανεξαρτησία
Οι Βρετανοί ζήτησαν από τον Κουτσιούκ να σταματήσει να διαδίδει
ελληνικές «βιαιοπραγίες», χωρίς να είναι σε θέση να τις τεκμηριώσει
Τι κατέγραφαν οι Βρετανοί σε σχέση με τη συμπεριφορά των Τούρκων
Λίγο πριν και αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Τούρκοι μάζευαν οπλισμό, προέβαιναν σε προβοκάτσιες και διέδιδαν ανυπόστατες πληροφορίες
Λίγο πριν και αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Τούρκοι μάζευαν οπλισμό, προέβαιναν σε προβοκάτσιες και διέδιδαν ανυπόστατες πληροφορίες
Στο τελευταίο μέρος των εγγράφων που αποδεσμεύτηκαν από το
βρετανικό Φόρειν Όφις πρόσφατα, διακρίνεται η δυσπιστία των Βρετανών για
κάποιες από τις κινήσεις των Τούρκων στο νησί, λίγο πριν από την
επίσημη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Πιο συγκεκριμένα, ως
τουρκική προδοσία χαρακτήρισε ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ τους τουρκικούς
εξοπλισμούς στην Κύπρο (φυσικά μετά την τόσο στενή συνεργασία τους με
τους Τούρκους εις βάρος των Ελλήνων στο νησί).
Έγραψε στις 2 Αυγούστου 1959 προς το Γραφείο Αποικιών στο
Λονδίνο: «Δηλώσεις και πράξεις του Ντενκτάς και κάποιων Τούρκων
εξτρεμιστών και πληροφορίες για εισαγωγή τουρκικού οπλισμού είναι
ανησυχητικές. Αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να γίνονται χωρίς τη γνώση
της Άγκυρας. Αυτό που εννοούν οι Τούρκοι είναι ότι μετά που πήγαν τόσο
μακριά μαζί μας είναι να αποδείξουν ότι τα πράγματα (συμφωνίες) δεν
δουλεύουν και να επέμβουν διά της βίας; Ακόμα υπάρχει λόγος να
αμφιβάλλουμε γι' αυτό, όμως τουλάχιστον φαίνεται ότι ετοιμάζονται να
δράσουν γρήγορα μόλις υπάρξει κατάρρευση».
Βιβλιάριο για διχοτόμηση.
Ο αναπληρωτής κυβερνήτης, επίσης, μίλησε στον Κουτσιούκ και
για το βιβλιάριο για τη διχοτόμηση με φωτογραφίες τρόμου ελληνικών
ωμοτήτων που είχαν εκδώσει οι Τουρκοκύπριοι. Η έκδοση εκείνη, υποστήριζε
ο αν. Κυβερνήτης, φαινόταν ότι στόχευε με ακρίβεια στο να ενθαρρύνει
δια-κοινοτικές εχθροπραξίες. Η κυπριακή Κυβέρνηση (αποικιακή) δεν ήθελε
να αναμειχθεί σε πράξεις εναντίον της τουρκικής κοινότητας και ήλπιζε οι
ηγέτες της να απέφευγαν να ερχόντουσαν αντιμέτωποι με τον νόμο σε σχέση
με παραβίαση της ειρήνης ή λόγω της έκδοσης του εν λόγω βιβλιαρίου.
Προειδοποίησε τον Κουτσιούκ ότι η κυκλοφορία του βιβλιαρίου στα μάτια
της κυβέρνησης ήταν πολύ ανεπιθύμητη πράξη και ίσως να τον έφερνε (τον
Κουτσιούκ) εναντίον του νόμου.
Ο Κουτσιούκ εξήγησε ότι το βιβλιάριο ήταν για χρήση εκτός
Κύπρου. Η κυκλοφορία του στην Κύπρο ήταν περιορισμένη. Μόνο προς τον
τουρκικό και αγγλόφωνο Τύπο και ορισμένα τουρκικά κλαμπ και συνδέσμους.
Θα έκανε ό,τι μπορούσε να πάρει πίσω τα αντίτυπα εκείνα. Ο αν.
Κυβερνήτης απάντησε ότι η κυβέρνηση διατηρούσε τη θέση της στο θέμα
καθώς αντίτυπα είχαν ήδη κυκλοφορήσει στο νησί και κάλεσε τον Κουτσιούκ
να περιορίζει τις δηλώσεις του στα γεγονότα και σε τι μπορούσε να
τεκμηριώνει και όχι να προκαλεί...
Τους κρατούσαν με λεφτά.
Στις 29 Ιουνίου 1960, εβδομάδες πριν από την ανακήρυξη της
Ανεξαρτησίας, ο Σερ Χιου Φουτ έγραφε στο Λονδίνο ότι αν ήταν να
διατηρήσουν την υποστήριξη των Τουρκοκυπρίων ηγετών και της Άγκυρας κατά
τη μεταβατική περίοδο μέχρι την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, ίσως να
χρειαζόταν επιπλέον μισό εκατομμύριο λίρες χορηγίας προς τους
Τουρκοκυπρίους (ήδη τους είχαν παραχωρήσει ένα εκατομμύριο λίρες). Ήταν
πολύ σημαντικό για τους Βρετανούς να είχαν κάποια περισσότερα μέσα, με
τα οποία να επηρεάζουν τους Τουρκοκυπρίους μέχρι την τελική συμφωνία
καθώς υπήρχε ο πραγματικός κίνδυνος να δημιουργήσουν πρόβλημα και να
καθυστερήσει η ανακήρυξη.
Τουρκικές δολιότητες εις βάρος των Ελληνοκυπρίων.
Αλλά και προηγουμένως, όπως διαφαίνεται από τα έγγραφα, οι
Τουρκοκύπριοι φόρτωναν σκόπιμα δολοφονίες συμπατριωτών τους στους
Ελληνοκυπρίους, βάζοντας φωτιά στο κλίμα. Τρείς Τουρκοκύπριοι
δολοφονήθηκαν στην Πάφο, κάτι που εκμεταλλεύθηκε με υπερβολικό ζήλο η
εφημερίδα του Δρος Κουτσιούκ. (Αναφορά προς Γ. Αποικιών, 7.12.1957).
Όμως, οι αποικιακές Αρχές στην Κύπρο δεν έβρισκαν καμία μαρτυρία που να
ενοχοποιούσε τους Ελληνοκύπριους για τους φόνους. Ο αναπληρωτής
κυβερνήτης τόνισε στον Δρα Κουτσιούκ ότι δεν υπήρχε μαρτυρία για τους
ισχυρισμούς του και ότι τέτοιες ενέργειες ενεθάρρυναν τις δια-κοινοτικές
ταραχές παρά να τις αποτρέπουν. Εκτός των λανθασμένων τηλεγραφημάτων
που είχε ήδη στείλει, ήταν και οι εμπρηστικές αναφορές στην εφημερίδα
του, ενώ οι άλλες τουρκοκυπριακές εφημερίδες ήσαν πιο συγκρατημένες.
Ονομασία των Βάσεων.
Σε συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου στο Λονδίνο με θέμα
«Διοίκηση των κυρίαρχων περιοχών», στις 26 Νοεμβρίου 1959, είναι
ενδιαφέρουσα η αναφορά στη συζήτηση για τους τίτλους των περιοχών αυτών.
Ο κυβερνήτης (Φουτ) είχε εισηγηθεί να ονομαστούν «Κυρίαρχη
περιοχή Ακρωτηρίου» και «Κυρίαρχη περιοχή Δεκέλειας». Υπήρξε όμως και
εναλλακτική εισήγηση όπως αυτές ονομαστούν «Περιοχές Δεκέλειας-Κουρίου».
Δεκέλεια για την ανατολική περιοχή και Κούριο για τη δυτική.
Όχι σε επικύρωση.
Σύμφωνα με τις συμφωνίες Λονδίνου, αναφέρεται σε τηλεγράφημα
του Γρ. Αποικιών προς τον κυβερνήτη 1.10.1959, «η κυριαρχία της Κύπρου
θα μεταβιβαστεί στην Κυπριακή Δημοκρατία την ημέρα της επίσημης
υπογραφής των σχετικών εγγράφων». Και τόνιζε το τηλεγράφημα: «Καθώς
γνωρίζετε θεωρούμε ως αναγκαίο η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης και Συνθήκη
Εγγυήσεως να μπουν σε εφαρμογή ταυτόχρονα με την υπογραφή και δεν πρέπει
να τύχουν επικύρωσης π.χ. από τη Βουλή στην Κύπρο...».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ - Ερευνήτρια-δημοσιογράφος, Λονδίνο
Πηγή: http://fanoulla.koukouvagia.com/?p=261
