Ένα διανοητικό πείραμα αναδεικνύει την υποταγή μας στο σκεπτικό της
ολιγαρχίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Μετά από το κραχ του 2008 οι
κυβερνήσεις Αμερικής και Ευρώπης γρήγορα συνειδητοποίησαν μια σκληρή
πραγματικότητα: οι τράπεζες χρωστούσαν η μία στην άλλη και καμιά τους
δεν είχε την παραμικρή ελπίδα να πληρώσει τα χρέη της. Το ίδιο και η
συντριπτική πλειονότητα των ιδιωτών, είτε αυτοί ήταν πελάτες τραπεζών με
στεγαστικά και πιστωτικές που μετατράπηκαν σε βουνό μετά από μια
απόλυση ή μείωση μισθών, είτε επιχειρήσεις που έχασαν την πελατεία τους ή
βρέθηκαν με ακάλυπτες επιταγές πελατών την ώρα που είχαν εκδώσει οι
ίδιες μεταχρονολογημένες
επιταγές σε προμηθευτές.
Οι κυβερνήσεις, σε αγαστή συνεργασία με τις Κεντρικές Τράπεζες, έσπευσαν να παράξουν περί τα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια για να τα δώσουν ως επί το πλείστον στις τράπεζες (με διάφορους τρόπους και τερτίπια, π.χ. το Σχέδιο Summers-Geithner στις ΗΠΑ, τα τρία Μνημόνια της Ευρωζώνης κ.λπ.), χρεώνοντάς τα ως νέο χρέος στους φορολογούμενους. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που ξέρουμε: τράπεζες-ζόμπι (που ενώ είναι χρεοκοπημένες, έχουν την ίδια στιγμή... κέρδη), υπερχρεωμένα κράτη που τελούν υπό ασφυκτική πίεση ν’ αυξάνουν τους φόρους και να μειώνουν τις υπηρεσίες τους προς τους πολίτες, συστημική Κρίση παντού (και ιδίως στην πιο σαθρά δομημένη οικονομία του πλανήτη, αυτή της ευρωζώνης).
Φανταστείτε την περίπτωση οι κυβερνήσεις, μετά το 2008, να είχαν αντιδράσει εντελώς διαφορετικά: τα 15 αυτά τρισ. δολάρια να τα φόρτωναν σε ελικόπτερα, τα οποία θα πετούσαν χαμηλά πάνω απ’ όλες τις πόλεις και τα χωριά, και να τα έριχναν ως μάννα εξ ουρανού στους πολίτες. Και αν ήθελαν να είναι πιο «οικονόμοι», high tech και δίκαιοι, θα μπορούσαν να τα κάνουν ισόποσα εμβάσματα σ’ έναν λογαριασμό για κάθε πολίτη. Ή να τα μοιράσουν πιο συντεταγμένα μέσω των εφοριών.
Τι θα είχε συμβεί; Κάθε άνδρας, κάθε γυναίκα και κάθε παιδί θα είχαν εισπράξει από τη μία στιγμή στην άλλη, από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι την Καβάλα και από τη Σκωτία μέχρι τη Μάλτα, περί τα 15.000 δολάρια. Μια οικογένεια με δύο παιδιά από τη μία στιγμή στην άλλη θα λάμβανε 60.000 δολάρια! Τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιούνταν εν μέρει για την αποπληρωμή των ατομικών,
εταιρικών και τραπεζικών χρεών (πιστωτικές κάρτες, στεγαστικά) και τα υπόλοιπα θα κατέληγαν σε κάποιον τραπεζικό λογαριασμό (είτε ως αποταμίευση είτε, στην περίπτωση μιας καταναλωτικής αγοράς, ως κατάθεση στον λογαριασμό του πωλητή). Έτσι θα ωφελ λούνταν τόσο οι τράπεζες (έμμεσα αυτήν τη φορά) όσο και τα κράτη (λόγω αυξημένων φορολογικών εσόδων).
Η Συστημική Κρίση της Δύσης ολόκληρης θα είχε αποφευχθεί.
Το γεγονός ότι αυτή η σκέψη, η ιδέα, ηχεί «ανεφάρμοστη», «ουτοπική, αιθεροβάμων», «ανόητη» δεν έχει να κάνει με κάποιο οικονομικό μειονέκτημά της. Από οικονομικής πλευράς δεν είναι καθόλου προβληματικότερη από αυτό που τελικά έγινε. Τουναντίον, θα ήταν ευχής έργον να έχει εφαρμοστεί, καθώς η μεγαλύτερη διάχυση των χρημάτων στα φτωχότερα εισοδηματικά στρώματα θα εξασφάλιζε ότι το χρήμα αυτό θα «κινείτο» (επειδή οι φτωχοί έχουν μεγαλύτερες ανάγκες που, με το που πιάνουν χρήμα στο χέρι, σπεύδουν να ικανοποιήσουν), αντί να λιμνάζει στους ψηφιακούς λογαριασμούς πτωχευμένων τραπεζών που δεν τολμάνε να δανείσουν κανέναν, γνωρίζοντας ότι η κεφαλαιακή τους επάρκεια είναι μηδαμινή.
Ούτε τεχνικά αποτελεί πρόβλημα – θα μπορούσε να πάρει ακόμα και τη μορφή αρνητικού φόρου με το πάτημα ενός κουμπιού στο ΤΑΧΙS της κάθε χώρας. Στην ευρωζώνη, μάλιστα, κάτι τέτοιο δεν θα προσέκρουε καν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ ή της Λισαβόνας, καθώς η ισόποση μοιρασιά ανά άτομο του τυπωμένου χρήματος (όσο και να σας φαίνεται παράξενο) δεν απαγορεύεται. Αυτό που απαγορεύεται είναι ο δανεισμός του ενός κράτους από ένα άλλο ή η μεταφορά πλούτου από μία κυβέρνηση σε μία άλλη.
Όμως, στην περίπτωσή μας, όλοι οι πολίτες της κάθε χώρας θα ελάμβαναν το ίδιο ποσό, χωρίς να υπάρξει καμία μεταφορά από τον ένα στον άλλο. Και για να προλάβω όσους μου πουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πληθωριστικό, να θυμίσω ότι αυτό το χρήμα έτσι κι αλλιώς τυπώθηκε και μοιράστηκε. Απλώς μοιράστηκε στις πτωχευμένες τράπεζες.
Γιατί θα ήταν περισσότερο πληθωριστικό, αν μοιραζόταν στους πολίτες (ιδίως σε μια περίοδο υφεσιακή, κατά την οποία κυβερνήσεις, όπως της Γερμανίας, αναγκάστηκαν π.χ. να πριμοδοτούν την αγορά αυτοκινήτων με τεράστια ποσά);
Το ότι ηχεί «περίεργη» ως ιδέα απλώς αντανακλά την πλήρη υποταγή των κοινωνιών μας και της ίδιας της συνείδησής μας στην ατζέντα, στα συμφέροντα, στο σκεπτικό της χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας. Του νέου καθεστώτος υπό το οποίο ζούμε και το οποίο ονομάζω Πτωχοτραπεζοκρατία - δηλαδή ένα καθεστώς στο οποίο η μέγιστη εξουσία πηγαίνει στους τραπεζίτες με τις μεγαλύτερες ζημίες.
επιταγές σε προμηθευτές.
Οι κυβερνήσεις, σε αγαστή συνεργασία με τις Κεντρικές Τράπεζες, έσπευσαν να παράξουν περί τα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια για να τα δώσουν ως επί το πλείστον στις τράπεζες (με διάφορους τρόπους και τερτίπια, π.χ. το Σχέδιο Summers-Geithner στις ΗΠΑ, τα τρία Μνημόνια της Ευρωζώνης κ.λπ.), χρεώνοντάς τα ως νέο χρέος στους φορολογούμενους. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που ξέρουμε: τράπεζες-ζόμπι (που ενώ είναι χρεοκοπημένες, έχουν την ίδια στιγμή... κέρδη), υπερχρεωμένα κράτη που τελούν υπό ασφυκτική πίεση ν’ αυξάνουν τους φόρους και να μειώνουν τις υπηρεσίες τους προς τους πολίτες, συστημική Κρίση παντού (και ιδίως στην πιο σαθρά δομημένη οικονομία του πλανήτη, αυτή της ευρωζώνης).
Φανταστείτε την περίπτωση οι κυβερνήσεις, μετά το 2008, να είχαν αντιδράσει εντελώς διαφορετικά: τα 15 αυτά τρισ. δολάρια να τα φόρτωναν σε ελικόπτερα, τα οποία θα πετούσαν χαμηλά πάνω απ’ όλες τις πόλεις και τα χωριά, και να τα έριχναν ως μάννα εξ ουρανού στους πολίτες. Και αν ήθελαν να είναι πιο «οικονόμοι», high tech και δίκαιοι, θα μπορούσαν να τα κάνουν ισόποσα εμβάσματα σ’ έναν λογαριασμό για κάθε πολίτη. Ή να τα μοιράσουν πιο συντεταγμένα μέσω των εφοριών.
Τι θα είχε συμβεί; Κάθε άνδρας, κάθε γυναίκα και κάθε παιδί θα είχαν εισπράξει από τη μία στιγμή στην άλλη, από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι την Καβάλα και από τη Σκωτία μέχρι τη Μάλτα, περί τα 15.000 δολάρια. Μια οικογένεια με δύο παιδιά από τη μία στιγμή στην άλλη θα λάμβανε 60.000 δολάρια! Τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιούνταν εν μέρει για την αποπληρωμή των ατομικών,
εταιρικών και τραπεζικών χρεών (πιστωτικές κάρτες, στεγαστικά) και τα υπόλοιπα θα κατέληγαν σε κάποιον τραπεζικό λογαριασμό (είτε ως αποταμίευση είτε, στην περίπτωση μιας καταναλωτικής αγοράς, ως κατάθεση στον λογαριασμό του πωλητή). Έτσι θα ωφελ λούνταν τόσο οι τράπεζες (έμμεσα αυτήν τη φορά) όσο και τα κράτη (λόγω αυξημένων φορολογικών εσόδων).
Η Συστημική Κρίση της Δύσης ολόκληρης θα είχε αποφευχθεί.
Το γεγονός ότι αυτή η σκέψη, η ιδέα, ηχεί «ανεφάρμοστη», «ουτοπική, αιθεροβάμων», «ανόητη» δεν έχει να κάνει με κάποιο οικονομικό μειονέκτημά της. Από οικονομικής πλευράς δεν είναι καθόλου προβληματικότερη από αυτό που τελικά έγινε. Τουναντίον, θα ήταν ευχής έργον να έχει εφαρμοστεί, καθώς η μεγαλύτερη διάχυση των χρημάτων στα φτωχότερα εισοδηματικά στρώματα θα εξασφάλιζε ότι το χρήμα αυτό θα «κινείτο» (επειδή οι φτωχοί έχουν μεγαλύτερες ανάγκες που, με το που πιάνουν χρήμα στο χέρι, σπεύδουν να ικανοποιήσουν), αντί να λιμνάζει στους ψηφιακούς λογαριασμούς πτωχευμένων τραπεζών που δεν τολμάνε να δανείσουν κανέναν, γνωρίζοντας ότι η κεφαλαιακή τους επάρκεια είναι μηδαμινή.
Ούτε τεχνικά αποτελεί πρόβλημα – θα μπορούσε να πάρει ακόμα και τη μορφή αρνητικού φόρου με το πάτημα ενός κουμπιού στο ΤΑΧΙS της κάθε χώρας. Στην ευρωζώνη, μάλιστα, κάτι τέτοιο δεν θα προσέκρουε καν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ ή της Λισαβόνας, καθώς η ισόποση μοιρασιά ανά άτομο του τυπωμένου χρήματος (όσο και να σας φαίνεται παράξενο) δεν απαγορεύεται. Αυτό που απαγορεύεται είναι ο δανεισμός του ενός κράτους από ένα άλλο ή η μεταφορά πλούτου από μία κυβέρνηση σε μία άλλη.
Όμως, στην περίπτωσή μας, όλοι οι πολίτες της κάθε χώρας θα ελάμβαναν το ίδιο ποσό, χωρίς να υπάρξει καμία μεταφορά από τον ένα στον άλλο. Και για να προλάβω όσους μου πουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πληθωριστικό, να θυμίσω ότι αυτό το χρήμα έτσι κι αλλιώς τυπώθηκε και μοιράστηκε. Απλώς μοιράστηκε στις πτωχευμένες τράπεζες.
Γιατί θα ήταν περισσότερο πληθωριστικό, αν μοιραζόταν στους πολίτες (ιδίως σε μια περίοδο υφεσιακή, κατά την οποία κυβερνήσεις, όπως της Γερμανίας, αναγκάστηκαν π.χ. να πριμοδοτούν την αγορά αυτοκινήτων με τεράστια ποσά);
Το ότι ηχεί «περίεργη» ως ιδέα απλώς αντανακλά την πλήρη υποταγή των κοινωνιών μας και της ίδιας της συνείδησής μας στην ατζέντα, στα συμφέροντα, στο σκεπτικό της χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας. Του νέου καθεστώτος υπό το οποίο ζούμε και το οποίο ονομάζω Πτωχοτραπεζοκρατία - δηλαδή ένα καθεστώς στο οποίο η μέγιστη εξουσία πηγαίνει στους τραπεζίτες με τις μεγαλύτερες ζημίες.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι καθηγητής
Οικονομικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πηγή: lifo.gr/mag/columns/4961
