Φυσικό μπότοξ ο πασατέμπος και οι ηλιόσποροι: Ευχάριστη απασχόληση, αρκετά θορυβώδης και λιγάκι εκνευριστική για τους υπόλοιπους. Ο λόγος περί ηλιόσπορου πασατέμπου
ή αλλιώς κολοκυθόσπορου που αν μασήσεις μόνο ένα δεν σταματάς.
Τρώγονται ψημένα και αλατισμένα ή ακόμα και ωμά αφού είναι ένα φυσικό,
νοστιμότατο snack,που ενδείκνυται ακόμη και σε όσους ακολουθούν υγιεινή διατροφή.
Πρόσφατα τα σπόρια της κολοκύθας μπήκαν στο μικροσκόπιο των επιστημόνων οι οποίοι έμειναν έκπληκτοι από την ποσότητα θρεπτικών συστατικών που περιέχουν.
Εκτός από τα λιπαρά οξέα, το ποσοστό πρωτεϊνών τους
κυμαίνεται στα 30-40%, ενώ παρουσιάζουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε
σίδηρο από οποιοδήποτε άλλο είδος σπόρων. Περιέχουν επίσης, ψευδάργυρο,
χαλκό, μαγνήσιο, μαγγάνιο και φώσφορο. Επιπλέον περιέχουν βιταμίνες E, C, Κ, ορισμένες από τις Βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως το φυλλικό οξύ και Βιταμίνη Α.
Όπως απέδειξαν μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από ερευνητές του Οργανισμού Τροφίμων της Μεγάλης Βρετανίας οι
κολοκυθόσποροι επιδρούν καταπραϋντικά σε προβλήματα του προστάτη, ενώ
εξομαλύνουν τη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος. Λόγω των υψηλών
ποσοστών λινολεϊκού οξέος (45%) και φυτοστερόλης είναι γνωστό προπαντός
σαν φάρμακο των παθήσεων της ουροδόχου κύστης και του προστάτη. Επίσης ο
ψευδάργυρος, βοηθά τόσο στα προβλήματα του προστάτη όσο και της ανδρική στειρότητας.
Παράλληλα η υψηλή περιεκτικότητα τους σε ουσιώδη λιπαρά οξέα αποτελούν ασπίδα προστασίας από το έμφραγμα.
Ο Ηλίανθος (Helianthus) είναι
γένος Αγγειόσπερμων Δικότυλων φυτών που ανήκει στην οικογένεια των
Σύνθετων (Compositae) της τάξης των Αστερωδών (Asterales). Περιλαμβάνει
65 ως 100 περίπου είδη, πολυετή ή μονοετή ποώδη, ιθαγενή της
αμερικανικής ηπείρου. Η καλλιέργεια του ήταν γνωστή από το 3000 π.χ.
Είναι ψηλά φυτά με φύλλα μεγάλα, ωοειδή, οδοντωτά στην περιφέρεια και
τριχωτά. Η ονομασία του γένους οφείλεται στο γεγονός ότι η ταξιανθία
(κεφαλή) ακολουθεί τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και
στρέφεται πάλι προς την ανατολή το πρωί. Η κίνηση αυτή που οφείλεται σε
κάμψη του βλαστού, σταματά μετά την άνθηση και την γονιμοποίηση των
ανθέων και τα κεφάλια παραμένουν στραμμένα προς την ανατολή.
Σημαντικότερο είδος είναι ο Ηλίανθος ο ετήσιος (H. annuus)
(κοινή ονομασία: Ήλιος), μονοετές φυτό που ως αυτοφυές έχει πολύκλαδο
βλαστό με ύψος που κυμαίνεται από 1 έως 5 μέτρα και φέρει πολλά μικρά
κεφάλια. Ο Ηλίανθος είναι το δεύτερο σημαντικότερο ελαιοδοτικό φυτό.
Καλλιεργείται για το λάδι του σε μεγάλη κλίμακα σε πολλές εύκρατες χώρες
όπως π.χ. Χιλή, Ουρουγουάη, Αργεντινή, Τουρκία, Ινδία, Αίγυπτο, Αγγλία,
ΗΠΑ και κυρίως στη Ρωσία όπου με βελτίωση ποικιλιών η απόδοση σε έλαιο
φτάνει το 50%. Άλλο σημαντικό είδος του γένους Helianthus είναι ο Ηλίανθος ο κονδυλώδης (H. tuberosus)
πολυετές πολύκλαδο φυτό που μοιάζει με το προηγούμενο άλλα τα φύλλα του
και τα άνθη του είναι μικρότερα. Η παγκόσμια παραγωγή του ηλιόσπορου με
βάση το FAO ανερχόταν το 2002 σε 21 εκατομμύρια τόνους.
Η τεράστια οικονομική του σημασία οφείλεται στο λάδι ηλιέλαιο
που περιέχουν οι καρποί του (ηλιόσποροι) σε ποσοστό 25% ως 32%. Το λάδι
παραλαμβάνεται με έκθλιψη και θεωρείται ισάξιο με το ελαιόλαδο. Το
ηλιέλαιο συνίσταται για τηγάνισμα επειδή η θερμοκρασία καπνίσματος του
είναι υψηλή και φτάνει περίπου στους 230 βαθμούς Κελσίου. Οι ηλιόσποροι
τρώγονται αποξηραμένοι ή καβουρντισμένοι ενώ οι πολύ μικροί
χρησιμοποιούνται ως πτηνοτροφή. Από τους αλεσμένους σπόρους παράγεται
ένα ποτό που μοιάζει με τον καφέ, καθώς και ένα είδος ψωμιού. Επίσης από
τους σπόρους παράγεται ένα είδος φυστικοβούτυρου ενώ από τους κόνδυλους
αλκοόλη. Από το είδος Ηλίανθος ο κονδυλώδης (H. tuberosus)
χρησιμοποιούνται οι εδώδιμοι κόνδυλοι που έχουν γεύση αγγινάρας και
είναι γνωστοί με την ονομασία Αγγινάρα της Ιερουσαλήμ. Τέλος τα
περικάρπια (φλοιοί) των ηλιόσπορων συμπιεσμένα σε συμπαγή μάζα, τα
υπολείμματα των σπόρων (35% πρωτεΐνη) μετά την εξαγωγή του λαδιού, τα
φύλλα και οι κόνδυλοι του ηλίανθου χρησιμοποιούνται ως συστατικό των
κτηνοτροφών και των πτηνοτροφών.
Χρησιμοποιείται ευρέως ως καλλωπιστικό φυτό ενώ από
τα άνθη του εξάγεται μία κίτρινη χρωστική. Από τα περικάρπια και τα
κεφάλια μετά την παραλαβή των σπόρων εξάγεται πηκτίνη ενώ από τους
βλαστούς κατασκευάζονται ινοσανίδες. Τέλος από τα συμπιεσμένα περικάρπια
παράγεται καύσιμη ύλη με την μορφή βιόμαζας ή συσσωμάτων βιομάζας (pellets) ενώ από τους σπόρους παράγεται βιοντίζελ.
7+ λόγοι για να τρώμε κάθε μέρα ηλιόσπορους:
Οι ηλιόσποροι αποτελούν ένα υγιεινό και απολαυστικό σνακ για μικρούς
και μεγάλους και μπορεί εύκολα να ενταχθούν στην καθημερινή μας διατροφή
με διάφορους τρόπους. Έτσι μπορούμε να τους προσθέσουμε στη σαλάτα μας,
στα φαγητά μας αλλά και να φτιάξουμε διάφορα βουτήματα και ψωμί με
ηλιόσπορο.
1. Έχουν αντιφλεγμονώδης ιδιότητες. Οι ηλιόσποροι έχουν πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη E
η οποία έχει την ιδιότητα να εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που
συσσωρεύονται στον οργανισμό μας. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που
καταστρέφουν τη δομή των κυττάρων μας με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια
κατάσταση φλεγμονής στον οργανισμό μας. Έτσι ο ηλιόσπορος λόγο της
υψηλής του περιεκτικότητας σε Βιταμίνη Ε φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει
τα συμπτώματα του άσθματος, της οστεοαρθρίτιδας και της ρευματοειδούς
αρθρίτιδας.
2. Μειώνουν τη χοληστερίνη. Οι ηλιόσποροι περιέχουν
φυτοστερόλες οι οποίες όπως προκύπτει από πολυάριθμες μελέτες έχουν την
τάση να μειώνουν τα επίπεδα της ‘κακής’ χοληστερίνης στον οργανισμό
μας. Επίσης η περιεκτικότητα του ηλιόσπορου σε πολυακόρεστα λιπαρά και
μονοακόρεστα λιπαρά οξέα βοηθά επιπλέον στη μείωση της αθηρωμάτωσης,
καθώς τα λιπαρά αυτά μειώνουν την ‘κακή’ χοληστερίνη ενώ αυξάνουν την
‘καλή’
3. Χαλαρώνουν τα νεύρα μας. Συγκεκριμένα, ο
ηλιόσπορος αποτελεί πολύ καλή πηγή μαγνησίου. Το μαγνήσιο βοηθά στον
έλεγχο του νευρικού και μυϊκού τόνου και η έλλειψή του σχετίζεται με
υπερδραστηριότητα των νεύρων μας προκαλώντας μυϊκές συσπάσεις,
ημικρανίες, μυϊκές κράμπες, νευρικότητα και κόπωση. Το ¼ του φλιτζανιού
ηλιόσπορο μας παρέχει το 28% της ημερησίας συνιστώμενης πρόσληψης σε
μαγνήσιο και επιπλέον αποτελεί άριστη πηγή φολλικού οξέος (227 mcg/100γρ) καθώς τα 100γρ μας παρέχουν το 37% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόληψης (Σ.Η.Π).
Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA,
ενώ πρέπει να υπάρχει στη διατροφή των γυναικών που βρίσκονται σε
αναπαραγωγική ηλικία, καθώς η πρόσληψή του σχετίζεται με μειωμένο
κίνδυνο εμφάνισης ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα του εμβρύου.
4. Προστατεύουν την καρδιά μας. Η βιταμίνη Ε που
υπάρχει στον ηλιόσπορο προλαμβάνει την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων.
Συγκεκριμένα η αντιοξειδωτική της δράση εμποδίζει την οξείδωση της
χοληστερόλης η οποία μπορεί να καταστρέψει τα αγγεία μας και να
προκαλέσει εγκεφαλικά επεισόδια ή ανακοπή της καρδιάς.
Μελέτες δείχνουν ότι η επαρκής πρόσληψη της
βιταμίνης Ε φαίνεται να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.
Το ¼ του φλιτζανιού ηλιόσπορος παρέχει το 62% της Σ.Η.Π σε βιταμίνη Ε.
Επίσης η περιεκτικότητά τους σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα ενισχύει ακόμη
περισσότερο την προστατευτική τους δράση, καθώς η πρόσληψη ακόρεστων
λιπαρών οξέων, τον κίνδυνο εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών
επεισοδίων λόγω της θετικής επίδρασης που έχουν στο λιπιδαιμικό μας
προφίλ (μείωση ‘κακής’ χοληστερίνης και αύξηση ‘καλής’).
5. Μας αποτοξινώνουν. Η υψηλή περιεκτικότητα του
ηλιόσπορου σε αντιοξειδωτικά όπως βιταμίνη Ε, πολυφαινόλες και σελήνιο
βοηθά στην απομάκρυνση των τοξικών ουσιών που συσσωρεύονται (οξειδωτικό
στρες) καθημερινά στον οργανισμό μας. Η διαδικασία αυτή μειώνει τον
κίνδυνο εκδήλωσης διαφόρων χρόνιων παθήσεων που οφείλονται στο
οξειδωτικό στρες (καρκίνος, καρδιαγγειακά νοσήματα, πρόωρη γήρανση,
εκφυλιστικές ασθένειες).
6. Μας προστατεύουν από διάφορες μορφές καρκίνου. Ο
ηλιόσπορος αποτελεί καλή πηγή σεληνίου το οποίο είναι ένα ιχνοστοιχείο
που είναι απολύτως απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας μας.
Συγκεκριμένα διάφορες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη
σεληνίου σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, καθώς το
σελήνιο συμμετέχει σε διάφορους μηχανισμούς που προστατεύουν από τη
μετάλλαξη του γενετικού μας υλικού. Επίσης η υψηλή περιεκτικότητα του
ηλιόσπορου σε διάφορα αντιοξειδωτικά προστατεύει τον οργανισμό μας από
τη συσσώρευση καρκινογόνων ουσιών.
7. Έχουν μεγάλη θρεπτική αξία. Αποτελούν ένα
θρεπτικό σνακ γιατί είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία όπως σίδηρο, χαλκό,
μαγνήσιο, σελήνιο, φώσφορο, ψευδάργυρο, σε βιταμίνες όπως βιταμίνη Ε,
φολλικό οξύ, βιταμίνη Β3, βιταμίνη Β1 και βιταμίνη Β6, σε καλά λιπαρά
όπως είναι τα ακόρεστα λιπαρά οξέα, ενώ περιέχουν και πρωτεΐνη, δηλαδή
τα 100γρ δίνουν 21γρ πρωτεΐνη.
8. Οι άψητοι ηλιόσποροι είναι κατάλληλοι και για
δίαιτα, αφού μισό φλιτζάνι αρκεί για να μας χορτάσει δίνοντάς μόλις 280
θερμίδες.
Περιττό να αναφέρω πως μιλάμε για βιολογικούς ηλιόσπορους
