Ο Πόλεμος Εναντίον του Όρκου του Ιπποκράτη

Εδώ και κάποια χρόνια είναι γεγονός ότι ο όρκος του Ιπποκράτη έχει καταργηθεί από τις τελετές ορκωμοσίας σε κάποιες ιατρικές σχολές του εξωτερικού. Αυτό που δεν ξέρουν πολλοί σήμερα είναι πως όλοι οι γιατροί του κόσμου όταν αποφοιτήσουν δεν δίνουν όλοι τον όρκο του

Ιπποκράτη, και σε ορισμένες χώρες χρησιμοποιείται αλλά σαν ένα εθιμοτυπικό κατάλοιπο.

Και για όσους νομίζουν ότι στην ιατρική σχολή Αθηνών σήμερα οι μέλλοντες γιατροί ξεκινούν την καριέρα τους δίνοντας τον πραγματικό όρκο του Ιπποκράτη (δες παρακάτω) θα απογοητευθούν. Ο όρκος που δίνουν οι πτυχιούχοι της Ιατρικής Σχολής Αθηνών του Εθνικού Καποδιστριακού Παν/μίου είναι ο εξής:

“Του πτυχίου της Ιατρικής αξιωθείς, όρκον ομνύω προ του Πρυτάνεως και του Προέδρου της Ιατρικής Σχολής και πίστιν καθομολογώ τήνδε: Από του ιερού περιβόλου του σεπτού τούτου τεμένους των Μουσών εξερχόμενος κατ΄ επιστήμην βιώσομαι, ασκών ταύτην δίκην θρησκείας εν πνεύματι και αληθεία.
Ούτω χρήσιμον εμαυτόν καταστήσω προς άπαντας τους δεσμένους της εμής αρωγής, και εν πάση ανθρώπων κοινωνίας αεί προν ειρήνην και χρηστότητα ηθών συντελέσω, βαίνων εν ευθεία του βίου οδώ, προς την αλήθειαν και το δίκαιον αποβλέπων και τον βίον ανυψών εις τύπον αρετής υπό την σκέπην της σοφίας. Ταύτην την επαγγελίαν επιτελούντι είη μοι, συν τη ευλογία των εμών καθηγητών και πεφιλημένων δασκάλων, ο θεόν εν τω βίω βοηθός»

Θα μου πείτε γιατί να δίνεται αυτός ο πετσοκομμένος όρκος που δεν φέρει ίχνος της δεοντολογίας και της ηθικής στην άσκηση της ιατρικής, όπως αυτή προσδιορίστηκε από τον Ιπποκράτη; Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά και γιατί φυσικά είναι αδιανόητο για κάποιους στην σημερινή εποχή της «προόδου και της εξέλιξης» να ορκίζεται κάποιος σε όλους τους Ελληνικούς Ολύμπιους θεούς και συγκεκριμένα στον θεό Απόλλωνα, τον Ασκληπιό, την Υγεία και την Πανάκεια.

Έτσι για την ιστορία να προσθέσουμε ότι το Ασκληπιείο στην Κω—εκεί που σήμερα για τουριστικούς λόγους διαβάζουν τον αυθεντικό λόγο του Ιπποκράτη—κατέκαψε και κατέστρεψε ο βυζαντινός Αυτοκράτορας Θεοδόσιος τον 4^ο αι. κ.ε. … ναι, αυτόν που η Ορθόδοξη εκκλησία αποκαλεί σήμερα Μέγα (γιατί θέλει κόπο μέγα να σε βαφτίσουν έτσι αν δεν έχεις μία-δυο καταστροφές στο βιογραφικό σου! ). Ενώ κάτι άλλοι που τους χαλούσαν την σούπα, βαφτίστηκαν «παραβάτες.

Διάβασε εδώ τους πολλούς λόγους που έχουν ειδικά οι Έλληνες να τιμούν και να προσφωνούν με το σωστό του όνομα τον Ιουλιανό, τον Μέγα.  Τώρα πώς γίνεται σήμερα όλοι αυτοί οι ζηλωτές της χριστιανικής θρησκείας να είναι και υπέρμαχοι της αρχαίας Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού είναι το λιγότερο άξιο απορίας.

Η επίθεση που δέχεται ο όρκος του Ιπποκράτη είναι από πολλές πλευρές, αν και υπάρχουν ακόμα και σήμερα αρκετοί γιατροί που πασχίζουν να διατηρήσουν και να προστατεύσουν την αξία που έχει ο όρκος για τον ίδιο τον άνθρωπο. Διάβασε πρώτα τον αυθεντικό όρκο του Ιπποκράτη στο πρωτότυπο και αμέσως μετά η απόδοσή του στη νέα ελληνική γλώσσα:

    Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν, καὶ Ἀσκληπιὸν, καὶ Ὑγείαν, καὶ Πανάκειαν, καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ ξυγγραφὴν τήνδε. Ἡγήσασθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καὶ βίου κοινώσασθαι, καὶ χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσασθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ ωὐτέου ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄῤῥεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσί τε ἐμοῖσι, καὶ τοῖσι τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθηταῖσι συγγεγραμμένοισί τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ’ ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν. Οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε. Ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω. Ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν. Οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε. Ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ’ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων. Ἃ δ’ ἂν ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω, ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπηίης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄῤῥητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα. Ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ ξυγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον. παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκοῦντι, τἀναντία τουτέων.

Και η απόδοση στη νέα ελληνική γλώσσα:

“Ορκίζομαι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενος τη μαρτυρία όλων των θεών ότι θα εκτελέσω κατά τη δύναμη και την κρίση μου τον όρκο αυτόν και τη συμφωνία αυτή. Να θεωρώ τον διδάσκαλό μου της ιατρικής τέχνης ίσο με τους γονείς μου και την κοινωνό του βίου μου. Και όταν χρειάζεται χρήματα να μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. Να θεωρώ την οικογένειά του αδέλφια μου και να τους διδάσκω αυτήν την τέχνη αν θέλουν να την μάθουν χωρίς δίδακτρα ή άλλη συμφωνία.
Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία και όλες τις άλλες ιατρικές γνώσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και στους εγγεγραμμένους μαθητές που πήραν τον ιατρικό όρκο, αλλά σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω. Ούτε θα δίνω θανατηφόρο φάρμακο σε κάποιον που θα μου το ζητήσει, ούτε θα του κάνω μια τέτοια υπόδειξη. Παρομοίως, δεν θα εμπιστευτώ σε έγκυο μέσο που προκαλεί έκτρωση. Θα διατηρώ αγνή και άσπιλη και τη ζωή και την τέχνη μου. Δεν θα χρησιμοποιώ νυστέρι ούτε σε αυτούς που πάσχουν από λιθίαση, αλλά θα παραχωρώ την εργασία αυτή στους ειδικούς της τέχνης.
Σε όσα σπίτια πηγαίνω, θα μπαίνω για να βοηθήσω τους ασθενείς και θα απέχω από οποιαδήποτε εσκεμμένη βλάβη και φθορά, και ιδίως από γενετήσιες πράξεις με άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους. Και όσα τυχόν βλέπω ή ακούω κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή και πέρα από τις επαγγελματικές μου ασχολίες στην καθημερινή μου ζωή, αυτά που δεν πρέπει να μαθευτούν παραέξω δεν θα τα κοινοποιώ, θεωρώντας τα θέματα αυτά μυστικά. Αν τηρώ τον όρκο αυτό και δεν τον παραβώ, ας χαίρω πάντοτε υπολήψεως ανάμεσα στους ανθρώπους για τη ζωή και για την τέχνη μου. Αν όμως τον παραβώ και επιορκήσω, ας πάθω τα αντίθετα.”   

Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σε ιατρικές σχολές που ακολουθούν σήμερα το αυθεντικό κείμενο αποδίδονται μόνο αποσπάσματα από αυτόν, καθώς και τα σημεία που απαγορεύουν την ευθανασία, την έκτρωση και τις εγχειρήσεις παραλείπονται. Ο όρκος έχει υποστεί αλλαγές πολλές φορές και από πάρα πολλές χώρες με σημαντικότερη ίσως εκείνη της Διακήρυξη της Γενεύης του 1948 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Παρόλο που δεν υπάρχει καμία νομική διάταξη που να αφορά την ανάγνωση κάποιου ειδικού όρκου στην αποφοίτηση των σπουδαστών των ιατρικών σχολών, το 98% των Αμερικανών φοιτητών δίνουν κάποιον όρκο, ενώ μόλις το 50% ισχύει για τους Βρετανούς φοιτητές της ιατρικής.

Είναι μάλιστα ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι σε κάποια ιατρικά παν/μια του εξωτερικού ήδη ο όρκος του Ιπποκράτη έχει αντικατασταθεί με τον όρκο του Μαϊμονίδη, ενός Εβραίου γιατρού-φιλοσόφου που έζησε τον 12^ο αι. κ.ε. Γεννημένος στην πόλη Κόρδοβα (στη σημερινή Ισπανία), ο Mosheh ben Maimon (משה בן מימון), όπως ήταν ολόκληρο το όνομά του ήταν ραββίνος, γιατρός και φιλόσοφος με πεδίο δράσης την Αίγυπτο και το Μαρόκο, και από τις πηγές αποκαλείται και σαν «δεύτερος Μωυσής.»

Ο όρκος του Μαϊμωνίδη που είναι μεταφρασμένος στα Ελληνικά παρακάτω δεν θα πρέπει να συγχέεται με το κείμενο «Η καθημερινή προσευχή ενός γιατρού», που πιθανόν να γράφτηκε αργότερα από έναν άλλο Γερμανό γιατρό, τον Marcus Herz, μαθητή του Ε. Κάντ. και γιατρό του Moses Mendelssohn. Για πρώτη φορά αυτό το κείμενο τυπώθηκε το 1793. Διάβασε παρακάτω τον Όρκο του Μαϊμωνίδη, αυτόν που σήμερα έχει αντικαταστήσει τον όρκο του Ιπποκράτη σε πολλές χώρες:

«Η αιώνια πρόνοια με έχει διορίσει μου να έχω την επίβλεψη πάνω στη ζωή και την υγεία των πλασμάτων Σου. Είθε η αγάπη μου για την τέχνη μου να με ενεργοποιεί ανά πάσα στιγμή. Είθε ούτε πλεονεξία ούτε μιζέρια, ούτε δίψα για δόξα ή για μια μεγάλη φήμη να διακατέχουν το νου μου. Γιατί οι εχθροί της αλήθειας και της φιλανθρωπίας θα μπορούσαν εύκολα να με παραπλανήσουν και να με κάνουν να ξεχάσω τον ευγενή μου στόχο να κάνω καλό στα παιδιά Σου. Μακάρι να μην βλέπω τίποτα άλλο στον ασθενή, παρά έναν συνάδελφο πλάσμα που πονάει.
Δώσε μου τη δύναμη, το χρόνο και την ευκαιρία να διορθώσω πάντα σε ό, τι έχω αποκτήσει και πάντα να διευρύνω τη γνώση μου. Γιατί η γνώση είναι τεράστια και το πνεύμα του ανθρώπου μπορεί να επεκταθεί επ ‘ αόριστον και να πλουτίσει καθημερινά ανταποκρινόμενο στις νέες απαιτήσεις. Σήμερα μπορεί να ανακαλύψει τα λάθη του χθες και αύριο μπορεί να λάβει ένα νέο φως στο τι σκέφτεται ο ίδιος σήμερα. Θεέ μου, Εσύ με έχεις διορίσει να επίσταμαι της ζωής και του θανάτου των πλασμάτων Σου. Εδώ, είμαι έτοιμος για την αποστολή μου και τώρα ανταποκριθεί στο κάλεσμά μου.»

Κάποιοι Έλληνες γιατροί εκφράζουν τους φόβους τους ότι υπάρχει περίπτωση και στην Ελλάδα να αντικατασταθεί ο όρκος του Ιπποκράτη με τον παραπάνω, που δεν χρειάζεται και πολύ προσπάθεια για να αντιληφθεί κάποιος πως ούτε εκφράζει ούτε προβάλει την άσκηση της ιατρικής δίνοντας προτεραιότητα στην πρέπουσα ηθική και δεοντολογία.

Είναι κάτι απολύτως απρόσωπο που ανοίγει το δρόμο στον άνθρωπο να μετατραπεί σε πειραματόζωο των πολυεθνικών εταιρειών που ελέγχουν τη βιομηχανία της υγείας.

Δυστυχώς για άλλη μία φορά, το πρότυπο του γιατρού σαν ανιδιοτελής και ενάρετος λειτουργός του Ιπποκράτη είναι κατεξοχήν καταβαραθρωμένο κάτω από την εικόνα του γιατρού που φιγουράρει στις εκπομπές της τηλεόρασης σαν μία άλλη διασημότητα, κρατώντας στο ένα χέρι το νυστέρι και στο άλλο οδηγώντας πολυτελή αυτοκίνητα και ιστιοπλοϊκά σκάφη.

Γιατί να κολλήσουμε λοιπόν στην αλλαγή του όρκου; Αναλογιζόμενοι τη νέα τάση που παρατηρείται παντού σήμερα να μη «θιχτούν» τα πιστεύω και οι ιδέες μειονοτήτων που φιλοξενούνται στη γειτονιά μας και ευρύτερα σε ολόκληρες χώρες, ο όρκος του Μαϊμονίδη (στη θέση του θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε άλλο κείμενο ανάλογα ουδέτερο και απρόσωπο) καταργεί οτιδήποτε έχει να κάνει με τις αληθινές ρίζες της Ελληνικής ιατρικής και της ιστορίας της που ανάγονται στον Ασκληπιό και στον Ιπποκράτη.

Άλλωστε, η έκφραση «Από του ιερού περιβόλου του σεπτού τούτου τεμένους των Μουσών εξερχόμενος» που αναφέρεται σήμερα στον κουτσουρεμένο όρκο του Ιπποκράτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών μπορεί να γίνει κόκκινο πανί για κάποιους που είναι «πιστοί αλλού τους οποίους οφείλουμε να σεβόμαστε”. Με εμάς εδώ … άλλη ιστορία, μην ξαναλέμε ότι υπάρχει θεόπνοο σχέδιο.

Πάσχουν κάποιοι από το «σύνδρομο της εξαφάνισης του είδους», δηλαδή ελπίζουν σε αγγέλους, γεμάτους φως να έρχονται για να ανεβάσουν την ανθρωπότητα στην 5η διάσταση. Μην ξεχάσω και τους ημίθεους, Ολύμπιους, Ανδρομέδιους, Πλειάδειους, ΕΛ, ΜΕΛ, ΚΟΥΝΕΛ …  Μωυσή,  Κθούλου,  Αζώρ …και όλο το κακό συναπάντημα. Ποιά ανθρωπότητα θα σώσουν; ΑΥΤΗ… αν αντέχεις διάβασε το.

ΠΗΓΗ